De evacuatie naar Lunteren 1944-1945

Episode uit het dagboek(44-45) van Annie Tonk; De evacuatie naar Lunteren.

Annie Tonk. Geboren 30 april 1923 te Huissen

Maandag 2 October 1944.

We hadden na de dood van Antoon een schuilkelder gem1aakt in de kas. Lies en ik en de kleintjes sliepen *s nachts in de schuilkelder op matrassen. Maar het was van korte duur want de buurt had ook een schuilkelder gemaakt en daar was midden in de nacht een ontzettend lawaai in de Bloemstraat.

Het waren pantserwagens die van Bemmel naar Huissen kwamen bij Hubers moesten ze staan tussen de bomen. Maar dat grote bakkenbeest kwam met een razende snelheid over de slootkant waar de buren de schuilkelder had gemaakt. Het was een gegil van belang maar er was gelukkig niets gebeurd zodoende kwamen ze bij ons om de kelder. Papa kwam later op *t idee om de kelder op deel te versterken wat dan ook spoedig gebeurd was. Zondags was er geen kerk meer en zo wist je haast niet wat voor een dag het was. De granaten bezorgden ons wat last het was de kelder in en uit. Maandags 2 October *t was de hele dag al echt rumoerig in de lucht en de granaten floten weer van jawelst. *s Middags ongeveer 1 uur was het, kwam er een hele zwerm bommenwerpers over. De bommen werden boven de Bloemstraat losgelaten en wij de kelder weer in, en maar bidden en nog eens bidden. Opeens een lawaai en de hele kelder ging heen en weer de ramen rinkelde. Het was een vreselijk angstig ogenblik. Moeke was er niet, ze had met een deken om haar heen geslagen, in de kelder binnen gezeten tussen de Duitsers in. Die van Jansen uit Elden waren ook bij ons geëvacueerd met hun vijven waren ze die moeder was verlamd dus kon helemaal niet uit de voeten komen. *s middags kwamen er ook nog 3 uit Arnhem Zuid eten. Toen het dan weer rustig was kwam kwam het hele stel weer opdagen. De jongens van O.Willem waren er ook tante Marie stond op een kruiwagen in de gang. Wim Lentjes was ook binnen komen vluchten. Nog geen 3 minuten later kwam B.Bodewes binnen vallen met een behuild gezicht en de boodschap dat Thee de man van Mies ook door het bombardement getroffen was. Bernard ging meteen weer hij vroeg of wij Mies even op wilden halen met kleine Anneliesje die net ongeveer 4 weken oud was. Mies was zolang bij de Zusters. Nellie en Lies gingen meteen op pad. Maar Mies kwam ook al spoedig thuis ze was over de dijk naar huis gekomen. Het was zo*n akelig gezicht toen ze met de kinderwagen binnen kwamen. Marie huilde ook zo en Mies was natuurlijk helemaal van streek. Toen de zaak een beetje bedaard was gingen we naar het huis van Mies om de boel eruit te halen. Bernard ging ook mee met paard en wagen.

Ook nog wat andere jongens gingen mee o.a. H Hubers P Peters en die jongens van Buurman. Verder was de dag echt angstig we durfden de schuilkelder haast niet meer te verlaten.  In Huissen was het zo verschrikkelijk . De hele Helmichstraat was verwoest ook verderop was het een puinhoop. De brandweer en luchtbescherming was in actie. Ook hele huishoudingen die totaal niet meer te vinden waren. *s Morgens waren er al veel mensen naar de Veluwe vertrokken maar nu volgden er al heel wat meer. Er zaten ook nog heel wat mensen onder de puinhopen in de kelders die er niet meer uit konden. De Deken van onze parochie was ernstig gewond en is daags daarna ook overleden. Het rode kruis waaronder Riet zich ook bevond waren naar het Dominicanenklooster vertrokken. Riet had daar ook de handen vol want er waren ontzettend veel gewonden ook die door granaten getroffen waren, want ook die vielen ook nog geregeld in Huissen.   

Opmerkingen na inzage Annie Peelen-Tonk : O.Willem is Ome Willem Tonk. B.Bodewes is Bernhard Bodewes. Thee is Theo Bodewes omgekomen 2 october 1944 in de schuur v.d. woning aan het v.Wijkplein. Theo Bodewes was eigenaar van de wasserij a.d. Langestraat in de oude jongensschool. Mies is Mies Tonk. Deken is Deken Th.v.Wijk overleden 2 october 1944. Riet is Riet Tonk

Brood. 

Brood was er bijna niet meer te krijgen in Huissen. De mensen stonden in hele rijen voor de deur, later werden er bonnen uit gegeven. De rest van bonnen was natuurlijk afgelopen. Het was de schuilkelder in en uit want de granaten bezorgden ons heel wat last. Dan was die weer getroffen en dan was dat huis weer kapot geslagen. De schuur bij ons was ook kapot en verders waren er nog 13 in een nacht in het bedrijf terecht gekomen, ook lag er nog een blindganger de kasten zagen er ook haveloos uit . Intussen was de fam. van v. Aalten ook weer bij ons gekomen want daar was ook het hele huis kapot. De keukenwagen was intussentijd ook vertrokken dat was een hele gerustheid voor ons want ze waren wel met *n 15 man en ook nog 9 paarden ze hadden haast ons hele huis in beslag genomen. We hoorden ook al dat Hendrik gevlucht was hij was over Pannerden getrokken zijn huis was ook al kapot. Van Thee hoorden we maar niets. Verders was alles rustig wat de bommen betreft we sliepen altijd in de kelder. De Fam. Heijkman zat ook al bij ons in want  z*n huis zou opgeblazen worden daar waren ze ook al lelijk mee bezig. Al de huizen aan de dijk waren al weg.

Opmerkingen na inzage Annie Peelen-Tonk: Hendrik is Hendrik Tonk. Heijkman is de fam. Heijckmann v.d. maalderij a.d. dijk.

Vrijdag 21 Oktober.

Vrijdag 21 Oktober hadden ze de Bloemstraat ontdekt en daar kwamen de heren 's morgens om 9 uur al aan. De kerels schreeuwde maar over de straat van wek wek wek over Pannerden en zo maar achter elkaar. Bij ons waren ze gelukkig nog al kalm, maar om 11 uur v.m. moest de zaak vertrokken zijn. Alles stond in rep en roer aan 't pakken en sjouwen de wagen werd ten voorschijn gehaald. Hent Peters stond het eerst klaar om te vertrekken. De Hendriksen en te Winkel vertrokken tegelijk met hun. Die van Hubers gingen 's middags al om 3 uur. Bij ons hadden ze echter nog geen zin om te vertrekken, het huisje was ons nog te lief. De volgende morgen ben ik nog naar Riet geweest in het klooster de jas en de fiets brengen. Pater Bordens en Riet zeiden dat we maar niet moesten gaan. Thuis gekomen wisten we ook maar niet wat te doen, de een kwam met dit praatje de ander met dat. Later kwam Hofstede eens praten want die wist ook al niet wat te doen. De hele buurt was al weg getrokken allen die van Meeuwsen en Hofstede zaten er nog. Nu werd er dan afgesproken als we dan toch gingen dan was het samen. Maar met rust zaten we toch niet. Vrijdagsavonds kwam Larzen weer met het praatje als dat 7 uur alles weg moest zijn anders kreeg alles de kogel. Nu dan was het maar vertrekken, de boodschap werd overgebracht naar de andere achterblijvers en al spoedig vertrok de caravaan voorwaarts. Allen hadden ze een witte doek of sjaal om. Bij Meeuwsen aangekomen stond alles weer in twijfel. En daar ging het hele stel weer terug naar "Mea-Vota" met het besluit bij ons in de kelder en schuilkelder te blijven. We waren met een 40 man bijeen. Want de 3 zwervers waren ook weer van gedachten veranderd en hadden zich ook bij onze ploeg aan aan gesloten. Eerst was het nog eten daarna na bed. Daags daarna ging de fam. Meeuwsen met Hofstede naar de Bloem. Maar 11 uur werd er weer besloten om te gaan want de moffen kwamen steeds neuzen en ons maar steeds schuil houden ging onmogelijk,  want de jongens stonden om beurten op wacht. In 1.2.3. was de zaak weer op weg. Henk en ik moesten nog even naar Riet en Pater Bordens zeggen dat we vertrokken. Die zeiden maar nog niet vertrekken.  De brandweer al eveneens zo, we moesten maar van het ene huis uit en het andere huis in trekken. In Huissen was het  waarschijnlijk verschrikkelijk om te zien. Het vee liep overal rond koeien en varkens kippen en geiten en dat moest dan maar zo achterblijven. De deuren stonden of lagen allemaal open, het was geplunderd of stond klaar om geplunderd te worden. En er was geen mens te zien. Op de dijk gekomen waren er toch nog meer mensen te zien die nog weg moesten. Een Duitser stond maar te schreeuwen dat we door moesten lopen. Henk en P.Hofstede gingen vast vooruit, want ze wilden zien of er aan de dijk soms nog een huis leeg stond want we wilden het liefst de Rijn nog niet over trekken. De wagen kwam ook nog vast te zitten op de dijk door een bomgat, maar met man en macht was dit ook al gauw verholpen. Tenslotten was het de boerderij van Raadt die nog leeg stond, want de boerderij van Hogebrugge was al door de Duitsers ingepalmd. Ik kwam met Servaas nog achterop met een oude kinderwagen. Tot de koe toe want die hadden we ook nog meegenomen. Onderweg werd het wagentje van Oom Koos ook nog door de weermacht in beslag genomen. Ze kregen er zo'n oude sjees voor terug maar geen paard dus was het maar weer trekken en duwen en weer ging het voorwaarts. De anderen waren intussen al gearriveerd. Want we durfden niet zo bij elkaar blijven staan. Want de tommie's doken de hele tijd we zaten zelfs al een keer onder de wagen zo laag kwamen ze er over. Bij de Raadt zaten al meer Huissense mensen in. De wagens konden allemaal binnen, en al spoedig werd er een slaapplaatsje klaar gemaakt, want het werd al knap donker, dan nog een boterham en klaar was Kees. De rozenkrans en het avondgebed werd natuurlijk ook niet vergeten met ons stel want we hoopten allen allen dat we toch maar weer gauw naar de Bloemstraat terug zouden kunnen keren. Slapen ging verders best.

Opmerkingen na inzage Annie Peelen-Tonk: Hent Peters-Hubers-Hendriksen (de Hes)-te Winkel-Meeuwsen en Hofstede: families die in de Bloemstraat woonden. Larzen was een gemeenteambtenaar. Pater Bordens zat in het Dominicanenklooster. De paters Dominicanen zijn later naar een sanatorium in Bilthoven geëvacueerd, evenals Riet Tonk. Servaas is Servaas Tonk. Hogebrugge is boerderij Hoogerbrugge a.d. Eldense dijk. Oom Koos is Koos Meeuwsen. Tommie's zijn de Canadeze militairen.

De volgende dag.

De volgende dag was alles zo druk in de weer. Al gauw hadden de heren een oude fornuispot gevonden dat voor kachel dienst moest doen. Het was net  of we er thuis hoorden de een liep hier de ander daar. Het was gewoonweg om te  lachen van alles vonden we er, wat we op huishoudelijk gebied konden gebruiken want in al die haast waren er nog veel dingen vergeten. De jongens gingen op appels uit want die hadden we daar achter maar zo voor 't plukken. Al spoedig kwamen ze thuis met appels en rode kool, de eerste dag was het hete bliksem, weldra hadden we er al een drietal kachels staan. Want de zwervers hadden het gevraagd om naar Huissen terug te toeren, en kwamen tot onze grootste verwondering terug, en nog wel met paard en wagen 2 koeien een kalf nog en kachel en van alles wat ze maar hadden kunnen vinden. Voor G.Jeurissen die ook nog bij ons op de boerderij was hadden ze ijscopoeder meegebracht, daar kregen we de helft van mee.

En de hele zaak had al weer schik 's avonds was het aardappelpuree met appelmoes, alles ging in een wasketel. Voor kachelhout werd geregeld gezorgd aan kolen was er geen gebrek ook aardappels waren er volop. Gerrit Jansen had al een hoge hoed gevonden en daar liep hij de hele dag mee rond. Papa had een tuinstoel als w.c. gemaakt  een paar plankjes er uit getikt, een oude teil er onder en we konden terecht. Want *s nachts hadden die oudjes in de stal achter de koeien hun heil moeten zoeken en dat was wat. De hele zaak lag te gieren. Intussen hadden de Duitsers de wagen van Hofstede ook al weer gevorderd maar ja er was niets aan te doen. Mies had kleine Anneliesje in een veilingkistje liggen. Als er dan zo'n granatenregen was liep Mies er mee te sjouwen. De zwervers waren weer eens naar Huissen geweest ze hadden een paard uit de boomgaard gehaald, maar het ging best. Nu hadden we al 4 paarden. Verders ging alles gewoon z*n gang, ieder had zijn werk aan afwas aardappels schillen want die hadden we heel wat nodig.

Opmerkingen na inzage Annie Peelen-Tonk; Gerrit Jansen is Gerrit Janssen na de oorlog getrouwd met Nellie Meeuwsen. Hij liep altijd met de hoge zijden zwarte hoed. G.Jeurissen is Gerrit Jeurissen de slager. De zwervers zijn: Jo Bon is Jo v. Bon van café mama Bon -Thé Hubers en Jo Hendriksen (bijnaam: Jo Tuf van Jantje de stomerd). Anneliesje is Annelies het kindje van Thé Bodewes en Mies Tonk.

23 October.

*s Morgens hadden de jongens al vroeg de kachels aan, toen aan *t karnen want die hadden we ook al bij ons, daar had Jo Bon al voor gezorgd. Het was wel drie pond boter die werd verdeeld, en een heerlijke pot karnemelkse pap. Deze dag was het rode kool. De jongens hadden een schaap ontdekt, waar ze ook nog achter aan *t vangen zijn geweest maar de granaten kwamen weer los en alles vluchten weer op de korenmaat af. Toen het tijd was van eten ging alles op een rijtje zitten. Piet Scholten kwam met de emmer rond, het was net de gaarkeuken met een grote lepel werden de borden vol gedaan. Liesje zou Bernard op scheppen Liesje bleef maar aan *t scheppen Tenslotten zei Bernard nou dat kan ik nooit op hoor ! Hij aan *t pikken en jawel ineens had hij een pollepel aan de vork hangen waar de steel van af gebroken was dus dat was geen wonder dat hij zo*n groot bord vol had. Nelly en Nelly Meeuwsen waren de kookvrouwen geworden. Het was een drukte van belang *s avonds was het weer puree met appelmoes. Nellie Meeuwsen was de appelmoes aan *t kloppen toen ze ineens een pottenboender opdiepten Alles lachten natuurlijk, maar het eten was er niets minder lekker om, want de teil ging schoon leeg. De pomp was stuk gegaan en niet meer te maken maar het slootwater was al gauw een oplossing in dit geval. We gingen al weer vroeg naar bed. Gerrit en Nellie, Henk en ik zaten nog zo*n beetje na te babbelen. Later kwam tante Anna al kijken waar we bleven. Gerrit Meeuwsen zat op de w.c. te steunen het was net de attelerie zat hij maar te roepen. Ik sliep naast Lies slecht geslapen want ik had een hele dikke voet en ik wist zelf niet hoe ik die leggen moest want ik had de hele dag al op de stoel gezeten. *s Morgens bleef ik maar lang liggen bij Anne Liesje want lopen ging zo moeilijk. Nellie had slechten zin het ging over het koken ze lieten er haar maar alleen voor zitten zei ze. Gerrit was met de hoge hoed op aan het dorsen onder medewerking van Bernard en Piet Scholten ze sloegen er zo vrolijk op los. Henk was met Jo Bon de paarden met soda water aan *t af wassen want ze hadden lelijke wonden van de granaat scherven. Verders was er nog veel ander vee te bezorgen. De Duitsers kwamen *s morgens en *s avonds 3 l melk melk halen. Verders hadden ze het allemaal best naar hun zin, zo nu en dan hadden we nog wel eens plezier over het een en ander. Het werd allemaal nogal van de vrolijke kant opgenomen.   

Opmerkingen na inzage Annie Peelen-Tonk: Piet Scholten is de man van Mies Meeuwsen en woonden in Lent. Pottenboender is een houten handvat met borstel om pannen schoon te maken. Tante Anna is de vrouw van Koos Meeuwsen                                                                        

25 October. 

Totdat er toen we net zaten te eten de 25^ste October was het 2 Duitsers binnen kwamen met de boodschap dat er 2 meisjes van onze groep moesten komen koken in A. Zuid die andere mensen uit Huissen moesten ook 2 meisjes van komen.  Niemand had er zin in natuurlijk. Ik was blij dat ik het aan de voet  had. Tenslotten zouden Nellie en Mies Meeuwsen gaan. Tante Anna huilden en Mies al eveneens zo. Later kwamen ze al weer terug dat ze *s avonds om 7 uur pas hoefden te komen. Maar de jongens mochten waarschijnlijk niet mee en dat was natuurlijk onze bedoeling. Na 2 dagen moesten er weer 2 andere meisjes komen. Later kwamen er weer bericht dat de jongens moesten graven van half 8 moesten ze beginnen tot 11 uur en dan weer van 5 tot 7 ze vonden het allen wel vervelend, maar ja alles was nog vol moed als we daar maar mochten blijven zitten. Gerrit ging z*n hoge hoed nog maar eens afwassen want die kon hij niet missen het eten stond al klaar maar het was niet nodig, want ineens kwam de veldgendarmerie dat we onmiddellijk moesten vertrekken om half acht moest alles weg zijn. Nu dat was wat we schrokken er echt van want we hadden daar aan alles geen gebrek en verder op moesten we nog maar afwachten. Maar als we dan toch moesten vertrekken dan maar meteen dan hadden we tenminste geen last meer dat de jongens nog weg moesten. Van de meisjes kwamen ze net zeggen dat ze niet meer hoefden te komen. Dus nu maar alles aan *t pakken. Al gauw stond de zaak kant en klaar boven aan de dijk nog even moesten we wachten op de laatste wagen want daar stond een jong paard voor, en weer verder trok het stel het was net zo*n woonwagens stel.               De granaten sloegen al in heel verschrikkelijk was het alles liep te bidden. De Duitsers riepen dat we niet verder moesten trekken de tommies hoorden ons, maar het hielp ons niet we moesten toch. Alweer kwam er een aanval, en alles lag achter de dijk. De koeien en het paard alles stond los Mies lag met kleine Anne-Liesje onder haar in het gras. De weg was erg slecht op sommige plaatsen nog 2 keer hebben we achter de dijk gelegen de koeien liepen erg langzaam ze moesten de hele tijd aangedreven worden. Tenslotten fietsen Jo Hendriks en ik maar vast vooruit om te zien waar we ergens zijn moesten bij de steenovens aan gekomen zagen we al gauw dat het nog erg druk was er waren wagens die er al 5 dagen gestaan hadden. Al gauw ontdekten ik Jo Hubers die ons het hol van hun over gaf. Ik gaf hem nog wat appels daar was hij zo blij mee als wat. Dat hadden hun al zo echt gemist, dat was dus het eersten. Het was lekker warm in het hol want de kachel branden er nog. De anderen waren ook al aangekomen en konden er zo maar in trekken. Er moest wel een wacht bij de wagens blijven, want er werd geweldig gestolen. We konden niet allen in dat enen hol slapen maar dat gaf niet want er waren hollen genoeg. Die van Meeuwsen gingen ook verderop Lies Henk en ik ook. Het was er erg koud want er was geen kachel in. De vlooien voelden je overal dat was heel verschrikkelijk. Toch hebben we hier ook nog gelachen want G.Meeuwsen ging naast Lies liggen. Dit was iets voor G.Jansen. Eerst was hij Gerrit Meeuwsen zo*n beetje aan het plagen en ineens als hij Lies een flinke zoen gaf kon hij een gulden verdienen. En waarachtig Gerrit niet mis hij waagde het er maar bij. Tot 2x toe waar ieder verstomd van stond. Maar Gerrit had met al die gijn f 2,50 te pakken. Maar van slapen kwam natuurlijk niets. Papa kwam later ook nog maar het was er zo koud, zodoende was ik al gauw weer naar de kachel verdwenen. N.Meeuwsen lag later nog te dromen van Gerrit laat me los jong. *s Morgens was alles al weer vroeg buiten, want daar binnen was het zo vies. Ik had erge zin in een boterham daar om ging ik met Henk maar de wagen  van de 3 zwervers daar kreeg ik 3 flinke pillen en ik kon er weer tegen. Het wassen was vlug gedaan want de Rijn was dicht bij. Lies Marie Aaldering en Bets Scholten waren *s nachts ook al in actie geweest. Ze hadden onder de tafel gezeten en wat daar verder hier over maar gezwegen *s morgens was het weer herrie onder de kokkinnen. Maar later was alles weer bij gelegd En verders moesten we maar afwachten wanneer we over konden, er konden ook mensen met een roeiboot over, en later vond Papa maar beter dat wij dat ook deden. Zo ging Moeke met de kleintjes, Mies met Anne-Liesje, en ik met m*n zere voet *s middags er over heen. Aan de overkant gekomen hielpen de jongens van het rode kruis ons naar het ziekenhuis de kinderwagen en koffers werden op een wagen geladen en al spoedig waren we bij het Elisabethgasthuis. Het was er ontzettend druk. Meteen kregen we erwtensoep, en een kop heerlijke thee daarna gingen we naar boven ieder kreeg een bed eerst huilde Anne-Liesje nog erg maar eventjes daarna was de zaak al spoedig ingeslapen want we waren erg moe.  

Opmerkingen na inzage Annie Peelen-Tonk: Marie Aaldering is een stiefzuster inwonend bij Hofstede.

De volgende morgen.                        

De volgende morgen kwam Cato Derksen me voor de kerk roepen. Ik was werkelijk blij weer eens in een fatsoenlijke kerk rustig te kunnen bidden. Later gingen Moeke en Lies ook nog. Daarna kregen we nog brood met thee. Cris Herkenradt kwam *s morgens al bij ons toen we nog op bed lagen. Later kregen we het kamertje van Riet waar we dan zolang konden blijven. Later kwamen de jongens ons nog op zoeken. We konden 's middags ons lekker wassen alles ging in *t bad, de haren, het goed want we hadden ook zeep gekregen van Cris Ans Segers kwam ook nog even kijken. We waren lekker opgeknapt en voelden ons tenminsten weer een beetje mens. De zusters waren ook erg aardig voor ons. Toen we klaar waren was het weer eten. Nou hoor we hadden het werkelijk goed. Later zijn we weer naar het lof geweest. Later kwam tante Anna met Annie en Marietje  Moeke Scholten was er ook al die zat helemaal vol bloedzweren maar ze werd meteen goed geholpen en dat was meteen een hele verlichting voor het mens, m*n voet zag er ook al meteen veel beter uit iedere dag werd hij opnieuw verbonden. 's Avonds kwamen de andere ook gelukkig was alles goed overgekomen en was alles weer bij elkaar. Daar ineens weer dat gebulder van granaten. *t was ongeveer half 12 nou het ging te keer. Maar al spoedig was alles in diepe rust want ze hadden ook al in lange tijd geen bed meer gezien. *s Morgens ging alles weer naar de kerk. De Loostraat was er nu ook die gingen allemaal om half 11 weg. Wij konden nog niet weg dat we op een wagen moesten wachten die hadden ze nog extra gemaakt en was later weer door de weermacht in beslag genomen. Jo Bon en The Hubers waren daarmee achter gebleven, *s morgens zijn Jo Hendriks en Henk nog kijken geweest maar ze waren nog aan ginder kant en ze hadden elkander zo over het water toe geroepen dat de wagen nog niet terug was. Een verpleegster had aan Henk gevraagd of hij wou komen spelen met de accordeon. Wij zouden dan ook mee komen. Eerst gingen we weer naar het lof maar daar kregen ze bericht dat de jongens onmiddellijk aan 't veer moesten komen want het paard Erna was gevallen. Dus er zat niets anders op dan gaan. Toch waren ze om half 9 al weer terug en al spoedig was alles volop aan het draaien, zelfs op de sokken waren er nog want de schoenen zaten op de wagen. De kapelaan die er ook bij was maakten om 9 uur een einde aan het feest. Toen moest alles weer naar bed. Er waren bijna geen mensen meer in *t ziekenhuis. De jongens gingen aan *t schandalen nou het was niet mooi weer. Gerrit kon je achter in de gang horen lachen de kussens vlogen door de gang heen. Nellie Meeuwsen lag te huilen maar later was alles weer Oké. Wij hadden een apart kamertje het was echt koud 's nachts al de ruiten waren er uit. Zaterdagsmorgens was het tijd van vertrekken het was nu.

Opmerkingen na inzage Annie Peelen-Tonk: Bets Scholten is een zuster van Piet Scholten. Cris Herkenradt is een collega verpleegster en vriendin van Riet Tonk evenals Ans Segers. Moeke Scholten is de moeder van Piet en Bets Scholten uit Lent.

27 October.

Bets de Stomerd ging ook met ons mee en Petra. We kregen nog een groot brood van de Zuster we zagen er allen weer zo helder uit dus konden er nu wel weer tegen. De hele stoet trok weer op, en daar vertikte Erna het om weer verder te trekken, geslagen en gemierd maar nee hoor niets ervan. Later gingen wij maar vast de helling op en Henk ging later weer terug met Koelie die was intussen ook al gevallen. Toen alles weer boven was ging het weer voorwaarts, ze schoten ook nog erg onderweg. De wagens hadden we achter elkaar vastgebonden want de bomen van de wagen waren ook al gebroken met die kuren van Erna. Louis Gerrit Meeuwsen en Wim Hendriks waren al vast door gelopen met de koeien. Bij een huisje wat ook al haast aan de grond lag hebben we nog even gestopt wat drinken een boterham en maar weer verder. Het vee had ook meteen wat gegeten het stond daar toch overal maar langs de weg. Toen we in Eden aankwamen was het al donker. In een vacantie huis konden we slapen het was stro waar we al erg dankbaar voor waren. Ieder kreeg een bordje pap en daarna naar bed. Heel best geslapen. 

Opmerkingen na inzage Annie Peelen-Tonk: Bets is de moeder van Jo Hendriksen (bijnaam Jo Tuf de stomerd). Wim Hendriks is een jongen van Jan Hendriks.-de Hes. Erna en Koelie zijn de paarden.

Kapotte wagen.

*s Morgens was het bouillon met een hoemp brood maar *t smaakten al weer. Later gingen de oude mensen en kinderen  vast op een wagen naar Venendaal. Dus was het stel lang zo groot niet meer. Later kwam Wim Lentjes ons halen om mee naar hun te gaan eten. Papa en Liesje gingen mee, Riet hadden we *s morgens bij de noodkerk aangetroffen. Nellie Meeuwsen en ik mochten bij zo*n huisje in de buurt van Zonneberg soep halen dat ging heel best samen. *s Middags was het heel gezellig. De jongens hadden ook al een smid gevonden want de wagen was stuk. Henk had de acordeon ook opgezocht en de hele buurt kwam er op af. M*n fiets was ook stuk. Later kwamen Papa en Lies ook weer thuis. The Hubers had pannekoek gebakken, *s avonds was het weer eten bij Sas we een lekkere kan koffie gezet. De jongens waren later aan *t schandalen. 't front Engeland tegen Duitsland onder het stro. En of opa ook al zei dat ze kalm moesten wezen het hielp allemaal niets. Bidden werd ook niet vergeten en daarna weer op het stroo bed.

Maandag 29 October

was alles weer vroeg in de weer want *r was weer tijd van vertrekken weer verderop naar Venendaal. Deze keer ging het heel best het was wel koud Nellie Meeuwsen zat in een dikke deken bove op de wagen. *t Was nog vroeg in de middag toen we daaraan kwamen. In Eden kwamen we Bram Molenaar nog tegen. We moesten nog maar eens met hem komen praten maar nog maar niet naar Amerongen trekken. Dat was natuurlijk een idee.

Toen we in Venendaal aankwamen zagen we de anderen al meteen. We kwamen in een school. Mies en Nellie had al onderdak bij een hoofdonderwijzer van Soest dat was een goeie kennis van Jos Bodewes. Kees Oosterbeek een oude veekoopman die een eindje verderop woonden hadden we al gauw kennis mee gemaakt. Zijn zoon die een slagerij had stond de fornuispot voor ons af dus koken konden we al weer. Want dat was toch het voornaamste. De oudjes zaten allemaal bij Oosterbeek achter de kachel. Die hadden daar ook ieder een slaapkamer gekregen. Dus het jonge stel sliep in de school. Ook hier kregen we soep en brood de jongens hadden altijd maar honger. Wimpie had *s nachts in bed gedaan en Servaas had het bed in z*n droom voor wc aangezien. Het was me een heel karwei zo midden in de nacht want het was 10 min. over 4.  Eerst was ik ontzettend kwaad maar later moest ik toch lachen want het was natuurlijk niet met opzet gedaan. Later kwam een die man opspelen. Even daarna was de zaak weer in diepe rust, de volgende dag gingen Nellie Meeuwsen en ik meteen naar Oosterbeek voor de bik zorgen. Wat ook heel gezellig ging. De savoje kool was het eerste wat er in de pot kwam en er was heel slecht aan groenten te komen.

De 2^e dag kregen we rode kool van Wim Oosterbeek die zorgden wel dat we niets te kort kwamen en hielp ons overal mee.

Opmerkingen na inzage Annie Peelen-Tonk: Jos Bodewes is broer van Thé en Bernhard Bodewes.

31 October.

Toen we *s avonds in school kwamen moesten we eerst Louis nog feliciteren met z*n 17 verjaardag want het was met die warboel helemaal vergeten. Moeke zei altijd maar als we weer thuis zijn vieren we ze allemaal tegelijk, want er waren er al verschillende jarig geweest. Dit zal dan ook niet vergeten worden en daarom wordt dit ook zorgvuldig opgeschreven. *s Nachts was dat meisje uit het ziekenhuis die naar Utrecht moest Annie Jansen, aan *t dromen ze reisden zover met ons mee. Geen van allen konden ze slapen De biecht ging ze ook helemaal vertellen en ook was ze de hele tijd tegen Thee Hubers bezig. Neen we hebben ons ziek gelachen. De volgende morgen moesten we naar de kerk want het was Aller Heiligen *s avonds kwam Wim Hubers uit Woudenberg ons eens opzoeken. Die hadden graag paard en wagen van ons stel. Die mensen hadden een reis achter de rug dat was heel verschrikkelijk alles hadden ze te voet afgelegd. Daarbij waren de jongens nog ziek geworden. Nou dan was die rit van ons nog heilig geweest daar tegen over.

Opmerkingen na inzage Annie Peelen-Tonk: Louis is Louis Tonk. Wim Hubers is een broer van Henk Hubers. 

1 November.

1 November werd *s morgens al vroeg de wagen geladen, Koeli werd afgestaan want  Henk was allang blij dat hij z*n ouders hiermee een plezier kon doen. Toen wij uit de kerk kwamen was alles al reisvaardig. De fam. Hendriks ging ook mee en Thee ook. Toen ze weg waren misten Moeke een deken, Moeke d*r achterna en jawel ze bracht hem mee terug ook. Bernard Bodewes was ineens van 5 doosjes sigaren  verlost en zo was er ieder ogenblik iets weg. Verders ging alles weer gewoon z*n gang Henk en Jo Bon waren naar Lunteren om Vliem te spreken. Bij Bram waren ze ook nog geweest.

Later kwamen ze terug dat het wel heel moeilijk zou gaan maar Vliem zou er z*n uiterste best voor doen. Die van Meeuwsen dachten ook in Lunteren in een schuur te komen dicht bij ons in de buurt. Maar later kregen we bericht dat het voor ons in orde  was gekomen. Maar die van Hofstede en Meeuwsen waren niet klaargekomen.     

Opmerkingen na inzage Annie Peelen-Tonk: Vliem was van de distributie en had familie wonen in Lunteren.                                              

2 November.                                       

Op Allerzielen 2 November zijn we van Venendaal uit naar Lunteren vertrokken. Al gauw hadden we ons boeltje uitgezocht en al spoedig was de hele zaak geregeld. Moeke en Liesje waren in de school en ik bij Oosterbeek. De jongens hadden de wagens geregeld Moeke had daags te voren al pannenkoek gebakken voor onderweg, dus we waren weer op de reis voorbereidt. 12 Uur vertrokken we uit Venendaal. Mies en Nellie stonden ons nog lang na te wuiven. Onderweg ging alles heel goed nog een keertje gerust. Ook stonden ze nog 2x van *t rode kruis met een melkbus koffie waar je werkelijk van op knapte. Ook fietsen ze ons geregeld voorbij van de E.H.B.O.  of we de voeten soms doorgelopen hadden. Ook hebben we Paulientje nog een keertje vermist in Eden was ze achter gebleven en niemand had er erg in gehad maar later kwam ze gelukkig weer terecht. Toen we haast in Lunteren waren begonnen ze allemaal te roepen van: Moeke honger koek, koek, koek, dus Moeke wist onderhand wel hoe laat het was. Tegen 5 uur kwamen we in Lunteren aan. Bram was extra thuis gebleven van z*n werk en z*n vrouw was heel vriendelijk. Spoedig werd alles geregeld.

De jongens gingen met Bram mee naar z*n Ouders die hadden een pension en al spoedig kwamen ze terug met een hele wagen vol met matrassen en stoelen en tafels. De jongens kregen de plaats op het opkamertje dat al spoedig kippenhok genoemd werd. Lies en ik in de woonkamer op een divan. Papa en Moeke met de kleintjes op een slaapkamertje. Mevrouw had een pan bruine bonensoep gekookt. De ons heerlijk smaakten. *s Avonds was er volop muziek want Bram had een piano en Henk had de acordeon. *n Heerlijk kopje koffie erbij en *t was zo zonder erg nog laat geworden.

Jan Zweers en G.Pelen.

De volgende morgen was alles al weer vroeg precent want er was nog veel te doen. Ze hadden allen best geslapen. Al gauw wisten we alles zo*n beetje en konden we onze gewone gang gaan. Wij kookte *s middags en Mevrouw *s avonds. Jan Zweers en G.Pelen kwamen ook nog op vicite die zaten ook bij ons in de buurt. Zo kwamen en zag je telkens bekenden, Toontje Berkens kwam ons ook al eens opzoeken  die zat bij die van Oom Willem ook al in onze buurt. Zaterdagsavonds gingen Henk en Ik  naar de fam. Hubers die in Woudenburg zaten. Daar was het ook heel gezellig. Ze sliepen in *t stroo. Die van Dominicus zaten er ook bij, die vroegen Henk om de suiker. *s Morgens zijn we er ook naar de kerk geweest dat was nog 3 kwartier lopen. *s Avonds waaiden het zo hard dat we er onmogelijk door konden., en gewacht hebben tot *s Maandags. De fam. van de Gunst en van de Kemp zaten in Achterveld en kwamen ons ook nog tegen. Het was nog laat voor we thuis kwamen want het was maar steeds de fiets op en af vooral de Huissense die je tegen kwam. Verders ging alles gewoon z*n gang.

Opmerkingen na inzage Annie Peelen-Tonk: Jan Zweers is de kok aan de Huissense veiling. G.Pelen is Gerard Peelen uit Renkum. Dominicus is familie van de familie Hubers. Fam. v.d. Gunst en v.d. Kemp hadden een kruidenierszaak in Huissen.

 

Dinsdag 7 November.

Dinsdag 7 November kwam Tiny v.Bon en Sander Hubers. Ze kwamen Jo v. Bon opzoeken die nog steeds bij ons was. Tiny had net zo lang gepraat totdat Jo mee naar Velp ging. *s Avonds hebben we nog geborreld en er werd lang zal hij leven gespeeld, door de 2 muzikanten, terwijl de anderen kranig meezongen, want Bram wou de verjaardag van Thee  (al zat die in Duitsland) niet ongemerkt laten voorbij gaan. *s Nachts sliepen we met ons drieën op één divanbed wat natuurlijk niet meeviel. Voor we er in kropen sneken we eerst nog in nachtgewaad naar de keuken en hebben ons nog een echt tegoed gedaan aan een heerlijke borrel, en een boterham met leverworst. Toen weer naar bed. De jongen gingen te keer want Th. Hubers was ook nog op komen dagen en zo zat het zolderkamertje ook al tjokvol. Toen Tiny volgende dag weer op Velp aan moest zou Liesje een dagje met haar mee gaan. Net toen ze wilde gaan kwam tot onze grote verbazing Riet en Mimy Rijsemus binnen. Ze zaten met Pater Bordens in Bilthoven. Ze hadden weinig tijd. Mimy moest door want ze ging haar moeder opzoeken die waarschijnlijk in Kilder zou zitten. Zo ging Lies dan met Riet mee voor een paar daagjes. Dat was weer een stukje stiller geworden. Jo en Henk waren ook alles al voor de reis aan *t regelen. Sander Hubers zou Jo helpen want er moesten ook nog 2 koeien mee en paard met wagen. We vonden het allemaal jammer dat hij ons ging verlaten. Maar ja z*n Moeder ging toch voor. Dit was ook een stap voor Vliem want die kwam haast iedere avond op bezoek. De laatste avond hebben we het nog gezellig gehad ook gedanst. Bram die bracht de stelletjes bij elkaar, zodoende kwam dat allemaal zo mooi uit maar het was al weer spoedig bedtijd.

 

Opmerkingen na inzage Annie Peelen-Tonk:

Sander Hubers was vriend van Louis Tonk.

Riet en Mimy Rijsemus uit Huissen.

 

9 November.

9 November regende het dat het goot en dat vond Jo nu niet zo plezierig. Eerst had hij weer nog geen zin maar tegen half 10 vertrok hij dan toch. Hij beloofde nog eens terug te komen. Het was vandaag ook de verjaardag van Hendrik die we nog steeds niet wisten te zitten. *s Middags gingen de jongens hout hakken wat we van Menheer Wilberink hadden gekregen maar er waren ons al haast andere voor geweest dus daar was nu haast bij. *s Avonds was er geen muziek maar er werd ijverig gestopt, en om 9 uur lagen we al onder de wol. Later kwam Bernard thuis. De landwacht zat hem op de hielen. Louis hadden ze naar het ausweis gevraagd hij had maar gezegd dat hij nog geen 18 jaar was. Gelukkig is dit verder goed afgelopen. Henk en Karel kwamen ook net thuis uit Venendaal ze hadden een zak aardappels gekregen en mochten nog eens terug komen. Piet Scholten en Gerrit Jansen kwamen ook mee om het fornuis van ons te lenen want hun hadden ook een vaste woonplaats gekregen. Moeke Lies en ik hadden verders werk genoeg. De keuken werd iedere dag geschrobt  en het stoppen moest natuurlijk ook gewoon doorgaan. Het was *s avonds ook al zo vroeg donker. Moeke had het wollen goed een was beurtje gegeven want dat was onderweg zo vies geworden. *s avond kwam Liesje ook weer thuis.

 

Opmerkingen na inzage Annie Peelen-Tonk:

Menheer Wilberink is de eigenaar van de boerderij tevens evacuatieadres

Hendrik is Hendrik Tonk.

 

11 November.

11 November ging Bernard met Jan Zweers naar Huissen dat wilden ze tenminsten proberen. Moeke had koek gebakken. Hij zou wat wintergoed voor ons ophalen. Na de afwas ging ik Mevr helpen met de kamer een goeie beurt geven want het was al weer Zaterdag Lies was achter met de keuken bezig, *s middags werden de kleintjes ook meteen gewassen. De vliegtuigen kwamen er de hele tijd over en het geschut hoorden je ook zo. We dachten al vast dat we weer naar Huissen konden. Papa was volop aan *t spitten met Gerard Henk en Louis waren weer op hout uit.                                                                                      Van menheer Wilbrink mochten we ook die kast hebben die op deel stond daar konden we gelukkig het een en ander in bergen. *s Avonds was het net zo*n badkamer op deel 4 heren naast elkaar waren er een bad aan *t nemen met de lantaarn tussen hun in. *s Avonds hadden we zo*n honger ondanks we het niet durfden hadden Lies Henk en ik er een pil afgesneden.

 

Opmerkingen na inzage Annie Peelen-Tonk:

Mevr. is Ger Molenaar de vrouw van Bram die de huurder was van het woongedeelte van de boerderij.

 

Zondag 12 November.

Zondag 12 November gingen we in Lunteren naar de noodkerk het was lelijk weer en een heel eind lopen het was een echt beholpen kerkje want er was helemaal geen altaar of niets. Toen we thuis kwamen speelden Bram het lang zal hij leven ter ere van Henk verjaardag. De stoel was ook versierd Later kwamen Marie en Beb Hubers na het eten vertrokken ze weer. Ze namen de acordeons mee. *s Middags ging Molenaar met z*n vrouw uit. Papa en Moeke naar bed. Lies en ik schreven een brief naar Truus Scholten. *s Avonds ging het goed te keer Bernhard was nog niet thuis van Huissen Henk had nog een fles snaps Bram en Henk speelden op de piano en sloegen er op los, een borrel erbij en de heren hadden weer schik. Op *t laatst ging ik maar naar bed ik kreeg zo*n slaap en voelde me niet lekker Ze bleven maar rustig doorgaan op *t laats was *t net of ze bomzat waren.

 

Opmerkingen na inzage Annie Peelen-Tonk:

Truus Scholten was de vriendin van de gesneuvelde Antoon Tonk.

 

Naar Venendaal.

De volgende morgen ging ik met Henk naar Venendaal aardappels halen en nog wat andere boodschappen want in Lunteren was nu helemaal niets te krijgen. Bij Mies en Nellie zijn we ook nog aan geweest. Anne Liesje was ziek ze had bloedarmoede. Het was al laat geworden en *t was al donker voor we thuis kwamen met aardappels en boerenkool wat we ook al weer heel goed konden gebruiken. Het was ook erg koud op de wagen en het regende ook nog. Bernard was intussen ook thuis gekomen maar hij was niet verder dan het loveer geweest wat natuurlijk een grote terleurstelling was voor heel het stel. Dinsdags hadden Mevr. en ik nog in de rij gestaan voor boodschappen op de nieuwe bonnen. Liesje had thuis het werk gedaan. Woensdags namiddag kwam Riet en Pater Bordens ook op visite en Nellie kwam ook nog die had nog zo*n honger Moeke zette nog wat andijvie voor d*r op. Later kregen we nog een kop chocolade want Gerard was jarig (15 nov.) dat was natuurlijk een tractatie voor groot en klein. Riet had ook nog van die wollen paterssokken meegebracht voor Lies. Om 3 uur was alles weer vertrokken Ondertussen had ik de broek van Antoon van Oom Willem ook versteld. Donderdag was het wasdag Lies en ik waren al vroeg aan *t boenderen. Henk en Bernard waren naar Stoutenburg. Want ze wilden eerst nog maar wat vacantie nemen voor ze zich gingen melden. Dus het was minder geworden in ons gezinnetje. Liesje ging op rog uit en jawel ze had alweer 10 pond  Louis en Karel kwamen met *n lege zak terug. Gerard had ook weer een goeie slag geslagen. De was hadden we ook nog lekker buiten kunnen drogen. Vrijdag er weer op uit want ze waren weer aan *t dorsen en je moest er als de kippen  bij zijn Maar er was niets te halen een jongen kwam op me af ik vroeg of ik het zakje *s middags op mocht komen halen maar dat kon hij niet doen voor de andere mensen want er stond een heel rijtje hij wou het *s avonds wel komen brengen, maar voor een borrel. Ik de fiets op en dacht natuurlijk ziezo dat hebben we al weer. Om half 7 was hij er en wel een 25 pond. *s Zondags ben ik naar Stoutenburg geweest ik was al vroeg op pad vanwegen de brandweer die op gepikt was, nu moest ik Bernard gaan waarschuwen die bij Hubers was. *s Avonds zijn we naar de boer geweest Henk moest muziek gaan maken.

 

 

Opmerkingen na inzage Annie Peelen-Tonk:

Stoutenburg is Woudenberg.

 

22 November.

22 November ben ik nog naar W.Tonk geweest daar waren ze net aan *t huiszoeking doen want ze hadden een onderduiker in huis Han Pak. Wim zat erg in de put over Antoon die nog steeds vast zat vanwege de brandweer. Zondags moest ik nog eens terug komen dan kreeg ik eieren. *s Avonds kwam Frouke de naaister

 

Opmerkingen na inzage Annie Peeleln-Tonk:

Frouke kwam uit Lunteren.

 

23 November.

23 November het was een echte rotdag de hele dag niets anders dan regen en nog eens regen. Ik ging maar vroeg zitten stoppen en Lies zorgden verder nog voor het werk. Lies had weer een kip op de kop getikt De jongens hadden knollen gehaald. Bernard en Louis waren naar Hoenderlo geweest om petroleum maar ze kwamen jammer genoeg zonder iets thuis, *s middags kwam Jan Zweers, die had kopjes pannen lepels en bakken uit Dieren mee gebracht die had Bernhard daar besteld. Dat was een hele uitkomst voor ons want we hadden wel wat kopjes meegenomen maar we hadden er al haast geen een meer. *s Avonds na *t stoppen hebben we nog wat zitten lezen Mevr. was altijd direct weg naar het dromenland. Later kregen we nog een lekkere appel van Bram.

 

24 November.

24 November waren we *s morgens al vroeg in de weer want we konden 9 emmers water uit de kelder die was *s nachts helemaal onder gelopen het was de hele dag maar scheppen. Het weer was zo slecht, we hadden eerst naar Venendaal willen gaan maar nu werd het maar zo lang uitgesteld. Papa en Moeke gingen naar het dorp ze moesten nog een cadeau kopen voor Mevr. want die was zo jarig en kwamen pas laat thuis. De dorser kwam *s avonds ook weer met wat rog wat we natuurlijk heel fijn vonden.

 

25 November.

Zaterdag 25 November *s morgens deed ik met Mevrouw de kamer en Liesje deed het achter Ik moest *s middags nog naar Venendaal het regende weer lekker en ik was natuurlijk weer lekker nat. Bij de klomp moest ik nog schuilen want de vliegtuigen waren zo in actie en jawel daar vielen de bommetjes Het zag er lelijk uit Mies was net naar Nellie het was al laat geworden toen ik weer naar Lunteren ging. Zo*n kerel liep met me mee hij zou me de weg wijzen, maar later trok hem van de fiets en ik had er genoeg van en de fiets op. Toen ik thuis kwam was Lies al aan de afwas. Ze hadden ons paard ook haast te pakken gehad maar later hadden ze het van Wouter mee gepikt. Zondags gingen Lies en ik naar 8 uur de rest naar half 10. Onderweg kwamen we de andere nog tegen. Al gauw waren we klaar met de bik en het werk was in een ommezien gebeurd. Na het eten gingen Papa en Moeke naar de kleine lief Bernard Lies en ik zaten gezellig alleen we hadden ons nog te goed gedaan aan een heerlijke kop chocolade die we stiekum nog uit het koffer hadden gegapt. Gerard was naar Stoutenburg daar ik niet zo erg veel zin had met m*n kiespijn. Toen hij *s avonds terug kwam was het al laat hij had een lekke band gekregen en had helemaal op de velling gefietst. Onderweg had hij nog honger gekregen en was bij een boer aan geweest om een boterham. *s Avonds gingen Lies en ik naar Wouter. Die moesten ook al fietsen net zo als wij. Lies en ik hebben ook nog om de beurt gefietst. We kregen ook nog een lekker kopje melk

 

Opmerkingen na inzage Annie Peelen-Tonk:

Stoutenburg is Woudenberg.

 

27 November.

27 November was het heerlijk weer. Jan Zweers had de bakfiets geleend.

 

28 November.

28 November kregen we een brief van Thee uit Duitsland daar waren we natuurlijk erg blij mee, *s middags was het weer in de rij staan voor de nieuwe bonnen.

 

29 November.

29 November was het wasdag, we hadden ze *s avonds te voren al op gekookt en zo waren we ook al vroeg klaar. Moeke ging *s middags met Paulientje het dorp in. We hadden ook bericht gekregen dat we het evacuatie geld konden komen halen. Daar waren Bernard en Gerard over naar Fliem, later kwam Gerard binnen vallen dat Bernard op Wormershoef zat, de landwacht had hem opgepikt. Maar gelukkig kwam hij naar een half uur weer thuis ze hadden wel al z*n zakken na gevoeld maar verders was alles gelukkig goed af gelopen.

 

Opmerkingen na inzage Annie Peelen-Tonk:

Fliem moet zijn Vliem.

 

(Eerder geschreven verhaal in het dagboek !)

*s Maandags 29 november.

*s Maandags  29 november ging ik weer terug naar Lunteren. Beb en Lies gingen met me mee. Drijf nat kwamen we thuis. Dinsdags ging Lies er weer op uit ze bracht kool mee en 2 kippen en het zakje voor de rog had ze weg gebracht dat zou *s avonds ook weer thuis gebracht worden. *s Avonds half 10 kwam Bernhard thuis die had randsels weg moeten brengen voor de weermacht, een uurtje was het maar om 3 uur was hij al vertrokken Nellie was intussentijd ook ziek geworden ze lag in Venendaal in het ziekenhuis aan diphterie maar gelukkig niet van ernstige aard. *s Avonds was het brieven schrijven naar Hent Peters en naar Riet om de fiets van Clementien *s Nachts kreeg ik ineens *n kiespijn en de volgende dag stond ik op met *n heel dik gezicht. Woensdags om 8 uur *s morgens moesten we altijd worst halen op *t bonnetje bij de slager daar kon je zowat een paar uur voor in de rij gaan staan.

 

Opmerkingen na inzage Annie Peelen-Tonk:

Clementien is de zus van Bernhard en Thé Bodewes.

 

30 November.

30 November gingen Mevrouw en ik op schooi uit. We kwamen thuis met ieder 2 eieren en doodmoe. Mevr had een trap van een fiets gevonden en ik een bijltje wat we goed konden gebruiken dus de reis was toch niet heel tevergeefs geweest. Papa en Moeke waren d*r ook uit. Truus Scholten was bij ons *s nachts bleef ze ook bij ons slapen. *s Avonds was het steeds fietsen ieder een uur Het was natuurlijk laat voor we sliepen we hebben nog een tijdje gezellig liggen praten over de tijd van vroeger, ook zijn we nog aan *t kopkukelen geweest. *s Morgens ging Truus al vroeg op Schalkwijk aan.

 

2 December.

2 December was het de verjaardag van Mimy. Lies en ik hadden haar ook nog geschreven. Zondags kwam Henk want Mevrouw was *s Maandags jarig.

We hadden de kamer versierd het was de hele dag zo*n beetje vicite. *s Avonds kwam het pas Tante Mientje en Wouter kwamen Moeke en Ali We deden van alle spelletjes ook nog dansen het was heel gezellig en ook echt gelachen. Het was tenminsten zo zonder erg 1 uur geworden. Daags daarna was het St. Nicolaas We hadden er er was het een moeilijk iets om nog wat te maken maar toch hadden we er toch iets van gemaakt.                                          Van mevr. kregen we nog een flesje parfum. Voor we naar bed gingen kregen we ieder nog een bal gehakt Verders was de hele week zonder nieuws Van Hent Peters kregen we ook nog een brief We hadden ook nog een gans gekocht bij van de Brink voor f 32,

Verders geen nieuws.

 

Opmerkingen na inzage Annie Peelen-Tonk:

Tante Mientje en Wouter broer en zus uit Lunteren.

 

9 December.

Zaterdag 9 December lag de eerste sneeuw. We zouden *s morgens net aardappels zijn gaan rooien in Wolfhezen maar het hoefde niet Liesje had een kies laten trekken Bernard was naar Venendaal geweest en had spruitjes en boerenkool meegebracht  Nellie was al weer beter. Zondag ging ik met Bernard naar Barneveld naar de kerk  Mimy Dolphijn en Jan v Kees waren ook in de kerk. Daarna zijn we naar Toon v Oom Willem die net vrij was gekomen aangeweest. *s Middags hebben we in lezen doorgebracht  Maandag morgen zaten we om kw over 7 op de fiets naar het aardappelveld van de heidemij om 8 uur moesten we in Eden aan het postkantoor zijn dan trok de tod met ons mee ik had alleen de fiets bij me de andere met de bakfiets en dan om de beurt trappen Liesje had de overal van Bernhard aan we zagen er allemaal net uit en het was ook een erge kou nog  om 10 uur waren we op de plaats van bestemming eerst kregen we nog een modderweg wel 2 uur lang door een bos heen. We begonnen met frisse moed we hadden zo flink gewerkt dat we om half een de bakfiets al gelijks vol hadden en nog 7 zakken er boven op. Eerst nog gegeten en toen wisten we niet wat te doen gingen we dan werd de zaak in beslag genomenwant we moesten tot 2 uur voor de tod rooien maar alles ging toch goed we moesten helemaal lopen en kwamen *s avonds half 6 en dood moe thuis.    

                   

Brood en pannekoek.                                                                                                                                                                                                                                                   De volgende morgen trokken we weer met nieuwe moed er opuit maar nu ging het op de fiets dat was natuurlijk wel gemakkelijker Moeke had een flinke trommel brood mee gegeven en pannekoek, het was weer een hele stoet. We hadden het echt koud op *t veld een hagel en regen buien we hadden hele koude en stijve handen en toch maar rooien dokters notarissen van alles was er. Die opzichter van de Heidemij kwam ook nog een rond Om half 1 hadden we de fietsen weer geladen weer door de modder we hadden alle vijf al door en door natte voeten. Lies en ik hadden zoveel op de fiets dat we er maar niet op konden komen. Lies ging van rechts na links over de weg tenslotten joeg ze zo*n jongen omver en daarna viel ze zelf bijna in een eenmansgat. Ik stond achter een boom te schudden van het lachen het was ook zo*n mooi gezicht. De Duitsers kwamen meteen naar de toe de fiets werd overeind gezegd de aardappels er weer op en Lies mocht het geweer vast houden, maar we durfden toch niet meer op te stappen en was het maar weer lopen. We hadden helemaal getippeld tot in Eden toen hielp ons zo*n jongen verder die ook naar Lunteren moest. Ik had de blaren al weer onder m*n voeten en allebij weer doodop. Gerard en Bram waren weer terug gekomen met de bakfiets maar hadden ons mis gereden  en kwamen pas laat terug.

 

Fietsen vorderen

Daags daarna was het overal fietsen vorderen en waren we wel genoodzaakt thuis te blijven. Lies had die dag 5 fl melk en 23 eieren opgeschooid. Bernard was weer naar Venendaal op groenten halen. Toen we er Donderdags weer met volle moed opuit trokken werden we in Wolfhezen allemaal weer terug gedaan En de fietsen werden ook nog weer af genomen. Maar we waren al weer gauw op de terug weg We vonden het natuurlijk er jammer dat hele stuk voor niets gefietst, en de aardappels konden we zo goed gebruiken. Onderweg werden er nog jongens opgepikt door de Tod. Eerst hebben we de boterhammen nog opgemaakt bij Bram op *t Kerkhof daar was het zo lekker warm in dat keetje dat we er haast niet weg konden komen. Daarna zijn Lies en ik naar P.Lentjes geweest die ook in Eden zaten waar we nog lekker mee gegeten hebben aan de boerenkool.                                                         Later zijn we met Bram helemaal naar huis gereden helemaal binnendoor voor het fietsen vorderen. Louis en Gerard waren naar Thus van Manen geweest maar waren al thuis, Bernard was weer rijden voor de weermacht met Sonja, en kwam pas laat thuis, hij had kachels moeten halen  in Bennekom en bracht ook nog een bezem mee waar we juist zo om verlegen zaten. Zaterdag kregen we nog een brief van Dien Tonk en weer naar de dorsmachine geweest waar we weer 3 pond op hadden geschooid.

 

Opmerkingen na inzage Annie Peelen-Tonk:

Thuis van Manen is Thus van Manen.

Dien Tonk is een dochter van Gradus Tonk.

 

Zondag 17 December.

Zondag 17 December ging Bernard naar Zeist en ik naar Aschgat.

 

Opmerkingen na inzage Annie Peelen-Tonk:

Aschgat is een plaats bij Woudenberg.

 

16 April 1945.

Het is nu 16 April ik heb het dag boek niet meer bij gehouden van 17 December af. Toch zijn er nog verschillende punten die ik niet graag vergeet. Allereerst dat ik naar Huissen ben geweest. Na dat ik met Maria Derksen 1 week in de achterhoek had rond gezworven hadden we in Doesburg bij de Ortscommandant een ausweis gekregen voor naar Huissen te gaan. Jenny Brouwer een meisje uit Angerlo was er ook bij. Toen we dan weer in Lunteren aankwamen waren we van plan om meteen Maandag weer te vertrekken. Derksen zelf ging ook mee maar toen we in Otterlo aankwamen trokken ze terug want het had gesneeuwd en gevroren en het was zodoende een vieze natte smeerboel op de weg toen zijn we dan maar naar tante Marie gegaan die daar nog steeds in het ziekenhuis lag. Daags daarna had ik toch weer zo*n zin om weer de fiets op te stappen en naar Huissen te toeren. Ik vroeg aan Gerard of hij soms zin had om mee te gaan nou dat hoefden ik voor geen tweede keer te vragen dat was nu echt iets voor hem. Moeke zorgde al weer voor brood en pannekoek en wij met volle moed er op uit.

 

Opmerkingen na inzage Annie Peelen-Tonk:

Jenny Brouwer is familielid van de fam. Gerrit van Zadelhoff uit Huissen en hadden een boerderij in Angerlo.

Maria Derksen is een zuster van Gerrit Derksen.

Tante Marie lag in het ziekenhuis i.v.m suikerziekte en miste een been.

 

Naar Huissen.

In Hoenderlo was het nog fietsen vorderen en zo al die dingen meer ook nog een paar keer gevallen maar ook dat mocht hem niet hinderen. Tegen de avond kwamen we in Angerlo aan daar kregen we meteen lekker te eten en te drinken. Ook mochten we daar blijven slapen. Nee ik kan niet anders zeggen als dat de fam. Brouwer heel hartelijk voor ons was. Bakker die ook net daar was sliep naast Gerard ik naas Janny. Maar ze rade ons af om naar Huissen te gaan. Bakker was ook geweest maar die was bij v.d. Laan nog terug gedaan. Maar nee dat leek me niets toch wou ik nog eens proberen misschien dat het ons wel lukte. En ja inderdaad, bij het veer aan gekomen zagen we eerst niets. We waren door Groessen heen gereden daar was ook alles zo vreemd en de granaten sloegen er overal in. Maar wij maar door ook zijn we nog even op de kwekerij aangeweest van Jan Aaldering die mocht nog steeds zijn grond bewerken ze keken allemaal verbaasd dat we zoiets durfden te wagen. Aan *t veer zagen we eerst niets tenslotte kwam er *n roeibootje aan met een paar van die hele jonge moffen er in. Ik er naar toe heel onverschillig en vroeg of ik mee mocht varen ze keken me heel verwonderd aan en vroegen of ik niet bang was. Nou helemaal niet natuurlijk, maar ze hadden het eens moeten weten. Ik liet ze de papieren zien en daarna mochten we in stappen.                                                                                                                                    De fietsen hadden we aan de overkant gelaten bij een zekere Bouwman aan de Westervoortse dijk. Gerard had een lekke band gekregen en hun zouden hem dan intussen tijd plakken. De Duitser die ons overzette zei dat we maar alleen moesten gaan nou dat vonden we natuurlijk allang best. De weg langs het loveer was zo akelig allemaal dood vee paarden koeien  met de poten omhoog. In Huissen hielden we de dijk maar aan want door Huissen zelf durfden we heel niet te gaan. Bij Demon de spekdam af met een benauwd hart. En mof vroeg nog aan ons of we dat wel mochten maar we deden net of we gek waren en stapten maar stevig door. Het was overal zo akelig stil. Toen we in de Bloemstraat kwamen gingen we steeds vlugger. Ze hadden genoeg door de sneeuw getippeld dat konden we wel zien want het was een en al voetstappen.

Alles was nog net zo als we het verlaten hadden, maar toen we bij ons huis kwamen  sloeg de rook van alle kanten naar buiten, net of de zaak in brand stond de lopers van de huiskamer hadden ze buiten over het hek gehangen, nog een fiets een wagentje en nog meer van die rommel lag er. Wij natuurlijk met een vaartje na binnen. Voor d*r in tot op de deel daar stonden ineens *n 15 tal moffen voor ons, we schrokken er werkelijk van. Die lui keken ons zo brutaal aan tot dat er dan een overste op ons toe kwam en vroeg wat we hier doen moesten. Ik antwoorde dat we daar woonde en kleren kwamen halen. Hij zei meteen al dat die er niet meer waren. Maar ik heel brutaal er tegen in dat ik dan toch wel eens even wou zien. En wij achter elkaar de trappen op na boven, maar tot overmaat van ramp kwam die vent ons nog weer achterna. Op de kamer van de kleintjes gekomen nou dat was wat, daar hadden ze de kippen zitten gehad. Een hele bak voer stond er nog en een hele dikke laag kippenmest zat op de vloer vast geplakt. Daarna de badkamer hier was de deur niet van open te krijgen een en al kisten manden enz. enz. weer verder op onze kamer van Lies en mij hadden ze al die geheime hokjes gevonden alles lag opengebroken de kast was totaal helemaal leeg gehaald behang van de muur gescheurd. Toen we dit allemaal zagen kwamen de tranen voor d*n dag. Die vent durfden dan nog te vragen waarom we huilden, het antwoord was natuurlijk dat we zo de zaak toch niet hadden achtergelaten  en hoe dat nu zo kwam en dan alles weg ook nog. Hij durfde dan nog te zeggen dat de tommies er 1 uur baas waren geweest. Hierop zeiden we maar niets maar dachten zoveel te meer. De zolder leek ook wel een vuilnishoop en de kamer van de jongens net zo maar met al die gekheid was er niets meer te vinden dan een paar oude schorten. Wij weer naar beneden daar stond de kerstboom in de keuken fijn versierd midden tussen de rommel in te prijken. Geen stoel was er meer te vinden. De tafel hadden ze gebruikt voor hakplank ze waren gewoon de boerenkool aan *t fijn hakken. De kasten waren allemaal leeg. De weck was foetsie het fornuis al eveneens, De glazen borden weckflessen lagen allemaal overhoop. Op deel stonden 5 kachels de vlammen sloegen zo hoog op, dat ik meteen de indruk kreeg nou ons huisje zal er ook vast niet lang meer staan.

 

Opmerkingen na inzage Annie Peelen-Tonk:

Fam. Brouwer in Angerlo.

 

Boerenkool snijbonen aardappels en van alles stond er zo op. De heren hadden allemaal hun werk  de een schillen houthakken enz. De hele stal had vol vee gestaan aan de tafelkleden hadden ze als verduistering voor de ramen gehangen. Dat heb ik er nog gauw afgepakt. Ook hadden ze er nog een paardenstal bijgemaakt. In de kelder stond ook nog een kachel en daar omheen al de bedden die hadden ze van al de slaapkamers afgesjouwd ze hadden er wel de tijd bij gehad. Op de stal lagen nog wat kleren maar het was allemaal van die oude rommel dat wisten ze zelf wel. We kregen dan notabene ook nog een appel van die lieve man uit ons eigen boomgaard maar we vonden het allang best. Ze wilde maar steeds hebben dat we gingen.

Eerst gingen we nog even in de loods neuzen het kleine wagentje was weg We hadden nog gauw wat appels in een zak gestopt en een mattenklopper. Overal lagen er borden te slingeren van het goeie servies. In de schuur hadden ze de varkens vet gemest met de goeie bloem uit het smokkelhok.                                                                                                        In het goed van Mies wat ook in de schuur stond hadden ze ook al lelijk zitten rommelen, de hele zaak stond overhoop van de meubels was niet veel meer te bekennen. De wagen die in de boomgaard stond was ook verdwenen dat had Thee ook al geschreven want daar was hij langs gekomen. Een smokkelhok zat er nog maar of dat er nog zal zitten dat betwijfel ik, het kanaal was ook helemaal opengebroken het spek hadden ze natuurlijk laten liggen de suiker hadden ze dan maar opgemaakt. Nou we hadden de zaak dan zo*n beetje afgekeken maar dat het er zo uit zou zien had ik vast niet gedacht. Steeds hadden we dat gezelschap bij ons. Ook vroeg hij nog  of we nog aardappels hadden en waar. Ik antwoorde hem heel ijskoud ja in de grond dus dat wist hij ook al weer. De kasten hadden nog veel geleden. Toen begonnen we de zaak maar in te pakken om weer huiswaarts te keren, graag waren we gebleven maar alleen bij die lui nee hoor dat toch maar niet. We hadden dat beetje rommel want iets goeds zat er niet meer bij op *n ladder gepakt en zo konden we hem als slee gebruiken want ijs lag er genoeg op de straat. We keken nog eens een keertje om maar het hielp ons niets we moesten toch weer naar Lunteren. In een ommezien waren we weer aan aan het veer want de granaten begonnen weer te fluiten. We konden gelukkig nog al gauw instappen het was er veel drukker als *s morgens. De loods van Martens waren ze aan het afbreken met handgranaten verders was er ook al geen huis meer te zien. Het klooster niet te vergeten stond er ook nog ze waren er in aan *t timmeren en aan *t schreeuwen verders hadden ze alles maar uit de ramen gewipt. Toen we op *t water zaten begonnen ze te vliegen en de Duitsers zaten nog maar te gekken maar wij stonden de doodsangsten uit. Ik was tenminste zo blij dat we aan de overkant waren en Gerard al niet minder. Toen we bij die Bouwman aankwamen moesten we eerst alles vertellen hoe het gegaan was, ze snapten niet dat we dat er allemaal zo goed hadden afgebracht. Er liep nog een Duitser met ons mee hij had een wasmand met nog gegapten spullen uit Huissen zelfs een rammelaar hadden ze nog niet vergeten.

 

Terug komen.

Eerst kregen we een paar kopjes melk en daarna pannekoeken net zoveel we maar lusten. Nee die mensen waren zo aardig en hartelijk zo moest je ze nog maar zoeken in deze tijd. De fiets stond al geplakt alles werd achter op gebonden daar hielpen zo ons zo mee, later moest ik nog even terug binnen komen en kreeg ik een heel stuk vlees wel 4 pond en 2 pond boter en als we soms iets te kort kwamen moesten we maar gerust terug komen. Toen was het handen geven we waren erg dankbaar want we hadden nog niets op het brood zat nog in de fietsentas. Het was al een beetje donker en we moesten nog helemaal naar Angerlo, maar nu hielden we de Westervoortsedijk want in Lo stond het geschut opgesteld. Maar halfweg konden we niet verder want daar stonden ze op wacht en de hele weg was verspert. Maar ik heb wel ondervonden onderweg dat je niet bang moet zijn maar wel brutaal en zo nu en dan ook weer Gerard moest de fiets vasthouden van me en ik met geweld aan *t rukken en trekken het lukte me dan ook de zaak weer dicht gestopt en de fiets weer op.

 

Angerlo

Daar kwam een moffie aan stopten dat we weer terug moesten er stond nog een wacht verderop en deed ons toch weer terug maar wij fietsten maar stevig door. Het was al pikdonker geworden met al die gekheid en we wisten heel Brouwer in Angerlo niet meer te vinden. Eindelijk kwamen we dan aan het was al wel 8 uur geweest en ze hadden ons al niet meer verwacht. Het was natuurlijk weer vertellenen daarna was het weer pannenkoek wat ons ook al weer heerlijk smaakten. Gelukkig gingen we vroeg na bed want we waren erg moe ook al veel van angst natuurlijk. De volgende morgen hebben we maar uitgeslapen en de hele dag zijn we nog in Angerlo gebleven ze wilde niet hebben dat we gingen Gerard had gauw z*n plezier gevonden bij Jan hij moest kort snijden om zo*n steen met een paard dat was iets voor hem.  

                                                                                                                          

Terug                                                                                                                                                                                                                                                     De volgende dag zijn we opgestapt. Jenny v. Essen ging ook met ons mee die was ook net een paar daagjes bij d*r verloofde. We kregen van moeder Brouwer nog een lekkere boterham van dat lekkere witbrood met spek. Harrie Groenhout heb ik *s morgens ook nog gesproken. Om 9 uur zaten we op de fiets. Jenny v.Essen slipten telkens met d*r fiets ze had die harde banden erop. Het was telkens opstappen en afstappen maar het viel om den bliksem nog niet mee met zo*n pakken er achterop. Onderweg kwamen we die jongens van Buurman uit de Laak ook nog tegen die gingen naar Friesland. In Hoenderlo konden we niet over de Hoge Feluwe die weg was zo slecht en moesten we om fietsen eerst pakten maar een boterham. Daar troffen we ook nog Jaap v. Manen aan uit Elden Later begon het nog te regenen de twee Jennie*s namen op de weg die na Barneveld ging afscheid van ons en zo fietsten Gerard en ik weer alleen verder de Valk door naar huis. Toch was ik weer blij dat we weer thuis waren. Ze waren natuurlijk allen erg nieuwsgierig het was maar vertellen en nog eens vertellen en de ene vraag na de andere. Moeke was natuurlijk allang blij met het spek boter wijt en verder spul. Bernard en Henk waren intussen naar Dalfsen vertrokken om aardappels te halen.  Dat kwam juist op tijd want we zaten net zonder aardappels, maar ze troffen slecht weer want daags daarna viel er een hele laag sneeuw, en kwam er pas 1 wagen na huis 1 week waren ze uit gebleven toen de dooi dan intrad gingen ze de 2de wagen halen die stond al voor de Ysel dus dat zou dan wel goed aflopen want dat was juist het gevaarlijkst voor de controle. Dus daar behoefden wij ons gelukkig geen zorgen over te maken. Ze kwamen dan ook goed thuis een paar daagjes daarna met een wagen vol aardappels. Bram kreeg ook nog 3 mud mee dus die was ook al weer gered. Z*n zusters had hij er ook nog aan geholpen. 

 

Opmerkingen na inzage Annie Peelen-Tonk:

Jenny v. Essen die hadden een boerderij in Huissen aan de dijk en ware de buren van Theus v. Maanen.                      

Harrie Groenhout was politieagent in Huissen.   

Jaap v. Maanen uit Elden was volontair bij Mea Vota.

                                                                                                                                                                                 

Tante Truus.                                                                                                                                                                                                                                               Verders ging alles gewoon z*n gang totdat eind Februari zo in eens tot onze grootste verrassing tante Truus op bezoek kwam. Ze moest naar Amsterdam en zou dan bij ons slapen. Ze had nog van alles voor ons mee gebracht eieren meel spek brood dat was weer een uitkomst voor ons stelletje. Ze vroeg al of ik idee had om met haar mee de achterhoek in te gaan. Maar ik zou net naar Mies zijn gegaan want die was net ziek om haar een beetje te verzorgen. Maar toen ik Zaterdag naar Mies ging was het niet meer nodig ze mocht al weer op en kon ik weer naar huis gaan. Ik was die week te voren ook nog naar Riet geweest in Bilthoven daar was Truus Scholten ook nog geweest Die was net naar Lunteren. Het was er heel gezellig Alleen was het er ook al moeilijk met de bik. *s Avonds op het kamertje van Ans kwam alles uit Huissen bij elkaar Pater Borden, Leen v.Astendelft. Leen had een mandolien en speelde er op los terwijl wij meezongen. 

 

Opmerkingen na inzage Annie Peelen-Tonk:

Tante Truus is een zuster van Moeke Janssen uit Groessen.

Leen v. Astendelft moet zijn Assendelft was een ambtenaar.

 

Veertig uren gebed.

Er was ook met veertig uren gebed  de predikatie*s werden door Pater Bordens gehouden en waren erg mooi. Ik was tenminsten blij dat ik dat daar net kon mee maken want dan mist je je eigen kerk uit Huissen nog eens pas. Leen v.Assendelf was ook net gedoopt. Voor ik wegging heb ik de Ado ook nog gezien wat ook heel aardig was. Het weer was erg slecht maar ik moest er toch door zin of niet. Riet had het ook erg druk met d*r studie want ze zou waarschijnlijk 27 Februari op examen mogen. Eerst ging ik nog in Aschgat aan bij Hubers daar kreeg ik een lekker bordje vol gebakken aardappels en een glas melk.                           Daar ik toch nat was, was ik van plan meteen door naar Lunteren te gaan. Henk was daar heel niet over te spreken, maar tenslotten ben ik toch maar gegaan. Ik had ook de bidplaadjes bij me van Antoon die waren erg mooi geworden. Ik kwam kletsnat thuis en het was ook al laat geworden en had erge honger. Tante Truus was intussen ook weer aangeland. Het was in Amsterdam zo erg met de eterij. Geen hout geen eten en zo al meer het was er heel verschrikkelijk.

 

De Achterhoek.

Tante Truus had graag dat ik mee ging, boter en eieren waren er genoeg te krijgen zei ze. Nou dat konden we natuurlijk goed gebruiken en zo ging ik dan maar weer de Achterhoek in. Vliem die had me een adres gegeven in (Angerlo)  daar kon ik dan alles na toe brengen want daar kwamen ze aardappels halen voor de centrale keuken uit Lunteren en daar moest Louis ook voor rijden dus dat was al weer klaar. Moeke had de boterhammen al weer klaar en zo gingen we dan om half tien de fiets op. Tante Truus wou ook nog graag even bij Tante Marie aan in Otterlo. Die was zo verdrietig het ging heel niet goed met d*r ene voet. Het was al knap laat geworden toen we daar weggingen. Ik kwam M.Thuis ook net tegen die ging naar Hubers toe. Je wist natuurlijk niets dat ik *n brief na Henk had geschreven en ik hield me ook maar dom. Tante Truus kwam niet erg goed vooruit en zo kwamen we niet verder die avond dan             het viel niet mee om daar onderdak te krijgen op verschillende plaatsen waren we al vragen geweest maar nee ze stuurde ons allemaal maar verder. Tenslotten hadden ze ons dan naar een school gestuurd maar daar zagen we een paar van die vagebonden zitten en naar moesten we natuurlijk niets van hebben, en maar weer verder. Tenslotten kwamen we dan bij een hoofdonderwijzer en na lang rikken en raaien mochten we dan daar slapen. Gelukkig hadden we zelf een boterham bij ons en zo werd het nog weer laat voor we op bed kwamen ieder een apard bedje en we sliepen alweer als een roos. Volgende morgen waren we al weer vroeg op weg onderweg gegeten en verders de hele dag gezellig gefietst. Eindelijk was het weer de tijd om onderdak te zoeken en want we hadden Lichtenvoorden nog steeds niet bereikt maar waren net even achter Doetinchem gekomen op 7 plaatsen hadden we al weer gevraagd maar nog steeds niet, we kwamen dan bij een oud vrouwtje daar waar we op het hooi mochten slapen maar toevallig kwam er net een knecht uit de buurt van een andere buur en stuurden ons naar een boerderij daar konden we vast wel slapen. Onderweg hebben we ook nog echt gelachen van al die gekke dingen gingen we aan *t uitspoken en maar lachen. Gelukkig konden we daar terecht en goed ook eerst kregen we van dat lekker wit brood met ham nog melk en daarna nog koffie. Daarna was het weer bedtijd. Het slapen viel niet mee de koeien gingen zo te keer beneden. Ik was blij dat het weer morgen was. We kregen eerst nog goed te eten daarna de fietsen weer gepakt handjes geven en de fiets weer op. Eerst ging tante Truus nog op betrekking uit als verpleegster we kwamen dan ook laat in Lichtenvoorde aan. Ongeveer half vier. Eerst gingen we bij Schuurman aan maar die waren net het huis uitgezet door de Duitsers. Tante Tilly was net naar het ziekenhuis toe. Tegen de avond kwam ze pas thuis. *s Avonds gingen Truusje en ik bij de buurman slapen want Oom Sjaak was ook al uit het huis gezet door de moffen. De andere dag gingen Truusje en ik vroeg op pad we sloegen geen een boerderij over al de binnenwegen gingen we af. *s Middags hebben we ook nog lekker gegeten boerenkool met spek: heel bar zeggen ze hier in Lunteren. We hadden heel wat opgeschooid ik was er tenminsten heel goed over te vreden. Daags daarna gingen we eerst na de melkfabriek toe voor melk, en na de middag ging ik naar Dinxperlo maar ik was net in Aalten en daar kwamen de bommenwerpers aan.

 

Opmerkingen na inzage Annie Peelen-Tonk:

Schuurman is Frans Schuurman die kwam uit Lichtenvoorde.

Tante Tilly is een zuster van Moeke, woonde in Lichtenvoorde was getrouwd met ome Sjaak.

Truusje is de dochter van tante Tilly.

 

Wat mensen waarschuwde me dat ik niet verder moest gaan. Ik de fiets er maar weer neer gezet en maar afwachten en jawel nog geen minuut later daar kon ik al maken dat ik in een  eenmansgat kwam en daar kwamen de bommetjes aan. Een lawaai heel verschrikkelijk was het. Gelukkig liep verders alles goed af in Aalten was wel veel vernield ook waren nog wat mensen getroffen. Toen het gevaar geweken was ging ik weer verder en in Dinxperlo aangekomen had die man al heel wat aardappels gekookt voor de keuken al gauw ging ik weer terug want ik had er dubbel en dwars genoeg van. Toen ik bij m*n Oom aan kwam stond Gerard op straat die kwam me op halen. Dus kon ik lang niet alles me nemen want ik had nog aardappels en kool. Gerard sliep in een stoel want we hadden geen plaats meer voor hem. Van Tante Tilly had ik nog een paar messen gekregen en een handdoek van die overleden Mevr.Smits ook kreeg ik nog een fles verse worst mee voor Moeke*s verjaardag daar was ik natuurlijk al lang blij mee.

 

Opmerkingen na inzage Annie Peelen-Tonk:

Mevr Smits kwam uit Lichtenvoorde.

Hendrik en Mien zijn Hendrik Tonk getrouwd met Mien Stoffels uit Bemmel.

Vethuizen is het evacuatie adres van Hendrik en Mien bij Welling en Vinkenvleugel.

 

Volgende morgen gingen we al na de mis van half zeven, tante Truus ging met ons mee. Het was dus nog al vroeg toen we vertrokken het was wel een erge wind. Maar de zaak zat er stevig opgebonden dus wij er met frisse moed tegen in. We waren dan om een uur al bij Hendrik en Mien in Vethuizen ze hadden weer een andere plaats eerst waren ze bij Welling nu bij Vinkenvleugel. Hendrik wist niet wat hij zag en Mien al net zo. Ze hadden net de bik op zo konden we dan ook meteen aanvallen het smaakten ons dan ook uitstekend. De mensen waren reuze aardig we kregen ook nog pudding van hun. Eerst waren we van plan geweest die*n dag nog te vertrekken maar kwam natuurlijk niets van. De volgende dag had eerst Mien en Annie nog een beetje geholpen en tenslotten zou ik dan blijven tot de volgende dag. Want *s nachts was er stroom en dan zou ik eerst nog helpen wassen. We stonden  dan     *s nachts om half vier ook op en toen aan de slag een van de jongens was aan het koolzaad draaien en ging dat allemaal tegelijk. Het ging dan ook zo vlot en tegen negen uur waren we dan ook al kant en klaar. Annie had me nog verwend met een lekkere boterham en pannekoek. Maar tegen tien uur moesten we toch weer weg ik moest eerst beloven dat ik weer zo spoedig mogelijk terug zou komen. Van alles kregen we nog mee tot spek toe, Mien was zo aardig daar kreeg ik ook nog van die fijne witte bloem van. Ook zijn we nog even bij Welling aan geweest daar kregen we nog 25 pond rog meel maar ik vergat het glad te betalen.     

                                                               

Bingerden.                                                                                                                                                                                                                                                 Daar we niet helemaal over Zutphen wilden fietsen gingen we het eens in Bingerde proberen daar moest het ook gaan vertelden ze. We hadden van Annie Vinkenvleugel een adres meegekregen waar we konden slapen in Dieren. De hele weg naar Bingerden was goed en vlot verlopen en we hadden flink gefietst. Maar owee in Bingerden moesten we tot overmaat van ramp wel 2 1/2 uur wachten en een modderboel in roeibootje ging dat allemaal en er stonden een mensen te wachten heel verschrikkelijk en telkens hoorde we maar vertellen dat de Yssel nog een dag open was en dan was het voorgoed afgelopen. Toen we dan eindelijk na veel dringen en sjouwen aan de overkant kwamen en de zaak weer opgebonden hadden had ik ook nog een lekke band ook er nergens konden we een fietspomp krijgen de mensen waren allemaal te bang dat we hem mee zouden nemen. Je kon goed merken dat we de Yssel weer over waren. Toen we dan weer klaar waren moest Gerard een eindje verderop weer zo*n vrouwtje helpen met de ketting op de fiets te leggen. Ik kon de fietsen niet meer houden ze waren zo ontzettend zwaar en jawel pats daar lag de hele zaak al over de weg heen. Na veel gemier konden we dan weer verder fietsen.   

 

Opmerkingen na inzage Annie Peelen-Tonk :

Bingerden ligt bij Zutphen.

                                                                   

V1.                                                                                                                                                                                                                                               We dachten er niet toe komen om in Dieren te slapen het was nog zo vroeg zo kwamen we dan in Hoenderlo aan het was ongeveer negen uur en we moesten al binnen zijn. Maar nergens konden we onderdak krijgen tot we naar een school gestuurd werden maar die was ook al tjok vol en benauwd daar moest ik niets van hebben jammer dat ik me net een lekke band had anders was ik nog netjes door gefietst naar Lunteren. Maar ja dan moesten we maar weer verder zien. We kwamen ook nog Duitsers tegen maar die lieten ons netjes door tippelen. Op de Hoge Veluwe de weg na Otterlo stikten het van de v 1 de hele tijd kwamen ze over ons heen snorren maar gelukkig ging dat ook al weer goed. We waren zo ontzettend moe ik kwam haast niet meer vooruit en dan die zware fietsen er nog bij. Voor het ziekenhuis weer eens gevraagd maar niets hoor ze stuurde ons van de een naar de andere ze hadden er zelf maar eens voor moeten staan. Opeens kwam ik op *t idee om bij *t ziekenhuis in Otterlo aan te kloppen. En jawel eerst moest het even gevraagd worden en tegen half elf lag ik in een lekker bedje tussen de zieken in en Gerard al net zo. De volgende morgen was ik al vroeg wakker. Ik had slecht geslapen want de flooien waren ons zo  lastig gevallen. Een jongen ging de fiets al aan *t plakken voor me en ik ging een bezoek brengen aan Tante Marie. Gerard lag nog rustig te maffen. Toen de fiets klaar was was Gerard er ook we hadden nog maar een boterham meer en daar moesten we het maar weer mee doen tot in Lunteren. Maar we waren nog niet buiten het hek of we moesten al weer afstappen want m*n band was nog lek en werd het dus weer lopen. Maar een eindje verderop zat nog weer een goeie Huissense kennis Gé Kersten die met Toos Bos getrouwd is. Daar kregen we een lekker kopje koffie en Gé had gauw de band geplakt er zaten maar 6 gaatjes in Toen het dan zo ver was ging het weer verder en zo waren we ongeveer 11 uur thuis we rammelde van honger we hadden 35 eieren bij ons en we hadden ook al zin om er meteen aan te beginnen.

 

Opmerkingen na inzage Annie Peelen-Tonk:

Gé Kersten was getrouwd met Toos Bos.

Die hadden een zaak in leer en een zadelmakerij.

 

26 Februari.

Maar Moeke had het eten al zo ver dat we meteen aan de slag konden gaan. Moeke was zo blij met alles en we konden het ook best gebruiken want we zaten kort aan met alles. Daags daarna kwam er een brief van Pater Bordens of ik na Bilthoven wou komen, dat vond hij leuk voor Riet, als ze dan terug kwam uit Utrecht dat er dan iemand van thuis was. Maar de brief kwam net 2 dagen te laat wat natuurlijk wel erg jammer was maar ja niets aan te doen.

 

3 Maart.

Zaterdags kwamen Riet en Ans thuis het was nu al 3 Maart en wij dachten allemaal dat ze gezakt zou zijn wat ze ons dan ook eerst wijs dacht te maken, maar we hadden het al gauw genoeg gezien aan haar blue gezicht en de speld die ze al droeg. Dus Riet was ook klaar ondanks deze toestand. Ze zijn gezellig een paar daagjes thuis geweest en beloofde op Moeke*s verjaardag weer thuis te komen.

 

Verjaardag Moeke 19 Maart.

De verjaardag van Moeke 19 Maart hebben we heel stilletjes gehouden een kopje koffie met een lekker koekje dat was de tractatie en *s middags hebben we lekker gegeten. Moeke had nog een lekker brood gebakken met peertjes erin die had ik nog bij Wigman gekregen uit de Achterhoek en dat was natuurlijk een verrassing voor klein en groot en de metworst van tante Marie werd ook gebruikt dat was weer een echt ouderwets vooroorlogs dagje. Van Brink hadden we ook nog voor ieder een eitje gekregen. Van Molenaar en zijn Vrouw hadden Moeke een schilderstukje gekregen. Van Riet een kleedje. 

                                                                                                                                                     En van ons stel een lekkere grote taart we hadden alles wel met veel moeite bij elkaar gescharreld maar het was dan ook af en buiten verwachting. Mies met Anne-Liesje, Nellie en Riet dat was wel gezellig het hele stelletje weer bij elkaar. Daarom waren ze Zondags maar vast aan de taart begonnen Maandag was wel pas de dag maar we konden er niet meer afblijven.

 

Dansles.

Papa had een boomgaard aangenomen in Venendaal bij Diepenveen de Directeur van de sigarenfabriek. Daar moest een jonge aanplanting in komen. Papa is er dan ook een paar daagjes geweest en had zo een paar lekkere doosjes sigaren verdient. De koe had ook nog een tweeling gekregen maar ze waren helaas allebij dood maar we hebben ze nog lekker geslacht. Bij Brink was het paard dood gegaan Bernard had het mee helpen slachten en zo hadden we er wat van mee gekregen dus daar waren we voorloopig ook al mee klaar. *s Zaterdags avonds was het iedere keer dansles. Bram was dansleeraar en tevens musikant de leerlingen waren Wouter Brouwer, Piet Nagelkerk en, Willem Goor en Louis. Eerst was het dan kaarten en als ze allemaal naar bed gingen dansles. Mevr, Lies en ik, moesten er dan aan geloven want het viel om d*n drommel niet mee met die stijve hurken maar toen er eenmaal een paar lessen geweest waren ging het later van zelf. Het was ontzettend druk in het dorp van Duitsers, overal kregen of hadden ze inkwartiering Brink gebruikte ons paard weer eens voor *t  bouwen daar kregen we dan iedere Zaterdag haast 12 eieren voor en dat was Zondags een tractatie ieder een ei en karnemelkspap die we dan de hele week bij elkaar gehouden hadden.

 

Opmerkingen na inzage Annie Peelen-Tonk:

Wouter Brouwer was de buurman uit Lunteren.

Van Willem Goor had een dorsmachine en daar kreeg men rogge van.

 

2 April 2^de Paasdag.

Tot dan 2 April 2^de Paasdag door de dansleerlingen een brief werd gegeven bij Tante Mien om 8 uur begon het feest. Er was een koffergramefoon dus nu ging het allemaal vanzelf. Snaps was er ook genoeg dat was natuurlijk iets voor de heren. Piet had stroopwafels gebakken en Tante Mien had een lekker kopje koffie met suiker. De hele avond werd er gedanst en gesprongen ook werden er nog verschillende spelletjes gedaan  de avond was om voor we er erg in hadden Op het eind werd er nog getracteerd op broodjes met ham dat ons allemaal wel smaakten Het was dan ook nog 3 uur geworden eerst hebben we nog vlug af gewassen en zo was het dan al half vier Vrouwke ging ook met ons mee die sliep bij Molenaar want die kon natuurlijk niet meer over de weg. Het was weer een echt gezellig avondje geweest. 

 

Opmerkingen na inzage Annie Peelen-Tonk:

Vrouwke was de naaister uit Lunteren.

                                                                                                                 

Sonja.                                                                                                                                                                                                                                                 Papa was met het paard in actie hij moest in beweging blijven want hij had ineens zo gek liggen doen. Het zweet brak hem uit en hij zag er zo gek uit. Later ging alles dan ter rusten. Het was een heel gesukkel met Sonja de eerste dagen. De veearts er bij gehaald daar kregen we poeders van. Het ging langzaam aan dan ook. weer vooruit maar hij moest heel voorzichtig behandeld worden. Het eten was de laatste dagen ook niet zo erg goedmeer nog wel genoeg maar zuinig aan de aardappels raakte op groente was er niet anders dan knolraap en knollen en dan weer anders om. Zondag aten we gestoofde kettingspollen dat ons allen best smaakten.

 

De koe was ook nog heel niet in orde. Dus we zaten met een hele zieke veestapel. Ook daar was de veearts al bij geweest. Het beest was nog lang niet goed toen daar opeens de landwacht aan kwam om het veeboekje en dat hadden we heel bij ons er werd beslag opgelegd en Brink mocht hem niet de stal uit doen. Een weekje daarna kwam Brink ons *s avonds roepen het was al half twaalf de landwacht was er weer om de koe. Maar Papa had al papieren gekregen van de voedsel commesaris en dus konden ze er niets op zeggen. Die kerel ging te keer en Papa moest volgende dag op wormshoef komen met Brink het bewijsje weer halen. Gelukkig is dit nog al goed afgelopen.    

                                                                                                                                          Opmerkingen na inzage Annie Peelen-Tonk:

Van Brink tegenover Molenaar kregen we eieren van.

 

Jonge zoon bij Vliem.

Intussen was er bij Vliem een jonge zoon geboren en hadden ze gevraagd of ik een poosje kwam helpen, ik ben er dan een paar weekjes geweest voor de was en zo al meer. Nou dat ging allemaal best het was weer eens anders dan anders. Truus de vrouw van Jan Holland was ook altijd zo aardig later heeft ze nog een blousje en een jasje voor me gemaakt. Toen ik daar weer klaar was hadden we thuis weer stopwerk genoeg voorlopig. Ria Sevink die ook in Lunteren zat kwam ons nog wel eens opzoeken we hadden ook nog wat oude jurken van haar gekregen verders was het wel gezellig zo*n bekende dichtbij.

 

Opmerkingen na inzage Annie Peelen-Tonk:

Een jonge zoon dat was Karel. Vliem.

Ria Sevink kwam uit Lichtenvoorde en was vriendin van Nellie Tonk.

 

Eieren schooien.

Wim van Oom Willem en Toontje Berkens ging ik ook wel eens opzoeken en meteen om eieren schooien. Lies ging iedere Vrijdag er op uit om melk en eieren en boter die ze niet kreeg maar kwam altijd met iets thuis. Gerard en Karel waren intussen tijd bij een boomkweker gekomen *s morgens gingen ze al vroeg op pad tot *s avonds ze namen altijd een pannetje eten mee het leken dan net van die fabrieksarbeiders Louis had werk met keuken en voor de rest hout hakken putjes lichten enz. ze waren liever lui als moe de heren. Bernard hielp ook eens mee houthakken als hij zin had en verders vond hij het wel goed.    

 

Opmerkingen na inzage Annie Peelen-Tonk:

Toontje Berkens zat ondergedoken bij ome Willem in de Achterhoek.

Wim Tonk heeft zijn latere vrouw Nellie Berkens daar leren kennen.

 

De bevrijding.                                                                                                                                                                                                                                             Papa hadden ze ook nog een keer aangehouden op Wormshoef met z*n gele overalletje aan had die vuile landwacht hem voor Engelsman aangezien waarschijnlijk. Maar toen hij hen dan een foto had laten zien van August en hun voorgelogen had dat dat een vriend van hem was had Papa weer verder kunnen gaan. Tot dan eindelijk toch nog buiten verwachting de bevrijding kwam. Dat het goed ging dat hoorde we wel steeds zeggen maar ja zeker wisten we het niet er werd zoveel gekletst maar die geheime krantjes hadden toch ook altijd  goed nieuws de landwacht en de Duitsers werden ook zo grimmig dat kon je ook wel merken.

 

16 April.

Het was dan 16 April daags na Wimpies verjaardag het ging er *s morgens wel een beetje op de mitrieurs hoorde je zo van dichtbij maar ja een ieder ging gewoon z*n werk want  *s maandags was er altijd werk genoeg. Bram was ook gewoon na z*n werk gegaan. Liesje was Zaterdags  al na Venendaal vertrokken naar Mies en Nellie en was nog niet thuis ineens kwam er een granatenregen op Lunteren wel niet bij ons in de buurt, maar we werden toch angstig ik was net met de afwas bezig.                                                                                  Moeder was aan *t kettingpollen wassen want die hadden we ook al leren eten. Moeke stond al bijna te huilen en Mevr. al net zo. Bernard kwam ook al binnen en deed zo zenuwachtig. Papa kwam al gauw op *t idee om een paar gaten te graven dat was dan ook al spoedig gebeurd want alles hielp mee. Gerard en Karel waren vlug naar huis gekomen en Bram ook al Piet Nagelkerken hielp ook al. Ze hadden er wat strooi onder in gedaan en klaar was kees en net op tijd want ze begonnen weer te paffen. Er stonden Duitsers hier en daar achter *n boom verscholen met een klappersgeweer in hun hand om zich nog te verdedigen op de Goudsberg aan te kijken. En jawel daar kwamen wel vier Duitsewagens aan ze stopten net bij ons voor het huis wel een 40 van die lui kwamen er uit en zenuwachtig deden ze er kwam meteen een ordenand aan dat ze vlug verder moesten gaan en dan de eerste weg recht afslaan.  Ze kwamen een half uur weg ongeveer toen ik de kachel weer eens aan ging maken. Moeke was ook weer net in de keuken daar hoorde ik ineens een lawaai en ik naar buiten, eerst zag ik een tank en daarna zo*n klein wagentje de jongens zwaaide ik wist niet hoe ik het er mee had. Daar zag ik een grote wagen een ster erop en toen wist ik genoeg. Moeke stond net voor het raam en begon ook al te zwaaien en ik natuurlijk niet minder. Ik had wel kunnen dansen het was net of je ineens zo heel anders werd van binnen. En zo was het met een ieder gesteld. Papa huilde van blijdschap. Ze draaide eerst dezelfde weg in waar de Duitsers zo net heen waren gereden. Maar een zekere van Eck liep gauw naar de Tommie*s toe en wees hun de juiste weg er om heen want die Duitse wagens stonden nog steeds op de hoek nog geen minuut later we zaten net weer in de kelder daar floten die kogels door die hoge bomen heen die net voor ons huis stonden het was nog een angstig ogenblikje en toen was het leed geleden. Al de wagens hadden ze in brand geschoten en de Engelsen gingen op Barneveld aan. Jan Wilbrink en Wouter kwamen ook al een kijken en waren ook zo blij als wat  Mevr. at buiten maar een boterham. Wij hadden met horten en stoten het eten nog klaar gekregen. Maar niemand had lust zo*n schik hadden ze allemaal. Na de middag had ik al gauw het werk gedaan. Je zag al de tanks de Goudsberg op rijden dat was zo*n mooi gezicht. Louis kwam thuis met een hele kist juspoederverband een wagentje en zo al meer.  Alles ging op de berg af tenslotten waagde Gerard en ik het dan ook maar later Stein en Dikkie  ook ons ook nog na hollen. Eerst nog over zo*n veld gesjokt het was net of we door de sneeuw liepen we zagen eruit en warm dat het was.

 

Opmerkingen na inzage Annie Peelen-Tonk:

Van Eck kwam uit Lunteren.

Jan Wilbrink was de overbuur.

 

De tommies zaten al door een verrekijker te kijken dat was wat toen we de eerste 2 een hand konden drukken. Verderop stonden ze nog maar zat Al gauw hadden we een sigaret te pakken en wij maar weer verder. Het was er reuze gezellig en druk, we waren zo kinderachtig dat we aan het wachten gingen om een doosje snoepjes ze trokken allemaal om het hardst er zat zo*n scherpen rand aan dat ik me lelijk in de vingers had gesneden en nog wel op twee plaatsen, later werd ik dan netjes verbonden en nog wel door een tommie dat deed me wel lelijk goed. Overal stonden we even te kijken maar het was werkelijk aardig zo die lui allemaal brutselen en kookten. Het was zo zonder erg al 7 uur geworden en hoog tijd dat we op huis aan gingen ik had sigaretten voor de heren, goeie thee, goeie koffie, 1 busje suiker, en een heerlijk stuk toiletzeep dus dat was een hele buit thee met suker. Papa was natuurlijk ook blij. Liesje was gelukkig ook net thuis gekomen ze was zo van de Duitsers na de Engelse overgegaan en nog  hadden ze haar bijna de fiets af gepikt. Ze had Paulientje ook bij d*r want die was 3 weken bij Nellie geweest. Maar gelukkig kwamen ze dan toch goed thuis en zonder ongelukken. Maar het mooisten van alles was dat Lies nog nergens wat van af wist terwijl wij al vrij waren. *s Avonds kwamen er een tanks langs allemaal van Otterlo naar Lunteren en maar zwaaien het bleef maar aan de gang ze gooiden ook nog sigaretten uit.

 

 

In Lunteren ging het te keer alles zong en jubelde ze kwamen allemaal met bloemen aan dragen het ging zo wel tot 10 uur door. De volgende morgen was alles alweer in vrolijke stemming  zin om te werken had niemand. Papa en Moeke gingen naar de Tommie*s kijken in het dorp. Ik Karel en Servaas gingen op melk uit want de fabrieken hoefden ze niet te leveren. Liesje had thuis het werk al zo*n beetje gedaan toen Papa en Moeke dan thuis kwamen zijn Liesje ik en de jongens nog even geweest. Het was heel aardig de Engelsen vroegen ook steeds naar souvenirs daar waren ze dol op.  *s Middags hebben we foto*s gemaakt  Bram was er ook met z*n vrouw Wouter en Piet ook. Boven op de tank.

 

Naar *t Vliegveld.

Eerst zou er ook nog muziek zijn maar later ging het weer niet door wat ook maar goed was ook want je hoorde steeds granaten vliegen en kanonnen gebulder was nog steeds dichtbij. Woensdags ging alles druk naar het dorp *s avonds was er dan muziek maar daar zijn Lies en ik niet naar toe geweest we zijn met de tractoren toeren geweest. Donderdags zijn we *s middags naar *t Vliegveld geweest met een heel stel wat echt leuk en interessant was. Bram had het foto toestel meegenomen het werd wel niet toegestaan te fotograferen bij een vliegtuig maar zo stiekum ging het best.

Mimy Dolphijn was er ook nog. Geert en Piet Hubers hebben we ook nog gesproken. Die waagden het maar van de Tommie*s naar de moffen te trekken, verders was alles nog goed in aschgat.

 

Ook zagen we nog wat lijken liggen van Duitsers op de terugweg zijn we over Barneveld gereden. *s Avonds hebben Lies en ik aan de Klompschoenen zitten werken. De mensen gingen allemaal naar het dorp want er was muziek. Lies en ik zijn later nog met de tractor rijden geweest dat ging heel best. Vrijdag en Zaterdag ging alles weer gewoon zijn gang  we waren er al weer zo*n beetje aan gewend, alleen liepen we nog naar straat als er weer een tank aankwam.

 

Pakket in Eden.

Donderdag *s avonds hadden we nog 3 tommie*s aan huis we hebben er nog mee gedanst ook hebben ze hun adres nog opgeschreven. Het was natuurlijk wel een nieuwtje maar toch  niet veel aan. Zondags ontzettend slecht weer. Maandag was het weer wasdag maar de teil was nog niet klaar en moest dit nog zo lang uitgesteld worden  Dinsdag kon ieder gezin een pakket in Eden komen halen. Bernard had het gehaald, 3 bussen vlees en 1 zak bruine bonen. Woensdag kwam de naaister bij Molenaar ze bleef tot Zaterdags. Lies en ik sliepen zo lang op het kippenhok. Bernhard en Louis op deel. Donderdags ben ik na Bak geweest. Papa en Moeke zijn *s middags na Barneveld geweest naar G.Knorth en Zadelhoff. Bij Derksen hadden ze gegeten en ze hadden het heel gezellig gehad. Vrijdag waren er nieuwe bonnen geldig en goed ook o.a. voor ieder ½ boter ½ suiker ½ volle melkpoeder  1 ½ biscuits dat was wat om 1 uur ging ik al na het dorp en om 4 uur was ik net thuis een drukte het was maar dringen. Ik had een hele kussensloop vol koekjes de kleintjes kwamen me al tegen om een koekje. Ook moesten we *n bon inleveren voor dadels, dus dat was meteen een hele verandering nu de tommie*s er waren want boter en suiker hadden we ook al lang niet meer gezien een keer maar zolang we in Lunteren zaten, de laatste keer dat Lies de boodschappen had gehaald in de tijd dat we onder de knoet van de Duitsers zaten met een doosje lucifers en een pakje theesurogaat dus dat was meteen een hele verandering.

 

Opmerkingen na inzage Annie Peelen-Tonk:

Gerrit Knorth had een schildersbedrijf in Huissen.

Zadelhoff is Gerrit van Zadelhoffhad een boederij aan de Korte Loostraat in Huissen

 

30 April verjaardag van Papa.

Zaterdag middag was het weer muziek in het dorp. Daar ging Bram heen met z*n vrouw en kinderen Lies en ik hadden intussen de keuken gedaan. Zondag was het weer af met het weer maar regenen en nog eens regenen. De hel dag netjes thuis gezeten *s morgens met de klompen aan na de kerk geweest, *s Avonds kwamen er 2 Tommie*s een kon schitterend piano spelen die andere 2 zongen er bij. Ook hebben we nog een beetje gedanst.

*s Maandags 30 April was het de verjaardag van Papa en mij de kleintjes hadden de stoelen versiert. Van Liesje had ik een tas gekregen die had ze zelf geknoopt. Van Henk Brink mocht ik de pen houden de rest van cadeaus moest ik maar te goed houden zei Moeke. *s Middags kwam Henk Hubers in een Tommie*s pakje. We wisten niet wat we zagen, en het mooiste was dat hij ook in Huissen was geweest en dat ons huis er nog stond dat was natuurlijk heel wat ook had hij nog wat souvenirs mee gebracht. Theus v. Manen kwam ons ook nog opzoeken Moeke had wat chocolade gemaakt ter ere van de verjaardag. Tegen 4 uur vertrokken de heren. *s Avonds werd de verjaardag gevierd. Moeke had soesjes gebakken met slagroom cake en koekjes dat was af. Piet, Wouter en Willem waren er ook, Ria Sevink kwam ook nog even. Verders was het erg stil en we gingen ook al vroeg naar bed.

 

Dony gesproken.

Dinsdag was het wasdag, de ketel was stuk en konden wij bij Brink wassen in de fornuispot met zo*n klos stoken dat ging heel best we hadden een grote was en hij was keurig schoon geworden. *s Avonds kwamen Vliem en Berends terug van Nijmegen daar hadden ze Dony gesproken en begon het voor ons meteen anders uit te zien de politie werd al opgeroepen de timmerlui de brandweer. Maar het zag er allertreurigs uit in Huissen. die boodschap brachten ze mee. Daags daarna vertrokken de eerste na Huissen met de wagen van de brandweer.

 

Opmerkingen na inzage Annie Peelen-Tonk:

Dony was de burgemeester van Huissen.

 

Woensdags moesten Lies en ik de was nog opspoelen de hele week had het geregend al maar we kregen ze gelukkig in een dag droog. Donderdag ben ik voor de middag na Bak geweest. *s Middags was er wit brood te krijgen voor personen boven de 60 jaar daar hoorde Pap ook bij. Van Bak kreeg ik er nog een bij ook moest ik nog melk halen want we hadden bonnen voor 1 liter *s Avonds kregen we tommie*s op visite. Het spinnewiel opgehaald want Moeke had van Brink wat wol gekregen. Vrijdag ging Moeke aan het spinnen ik zorgde voor het eten en Lies voor het werk. Eerst wou het spinnen niet meer vlotten maar later ging het weer van zelf.

 

4 Mei de dag van de Vrede.

Jan Zweers en Antoon Zweers kwamen ook nog even aan wippen. *s Avonds zaten we in de keuken het was nu 4 Mei. Herman Jansen was ook bij ons. Ineens komen de kleintjes binnen vallen dat de oorlog afgelopen was Alles had gecapituleerd jongens dat was wat. Papa en Bernard vlogen meteen op om in het dorp te gaan kijken of er wat was aangeplakt Liesje is nog met de strijkkerij bezig. Ineens stonden de kleintjes te roepen en te schreeuwen  dat er vuurwerk was en we eens moesten komen kijken. Nou dat was weer een mooi gezicht allemaal lichtkogels in verschillende kleuren en een gejoel toen we het mooist er af gekeken hadden gingen we maar slapen. Papa kwam net thuis die had nog een borrel gehad van de Tommys. Het was een hele vreugde voor groot en klein eindelijk waren we dan verlost  uit de slavernij. Zaterdag was er brood te krijgen voor de kleintjes, de klanten van de gaarkeuken kregen nog een brood extra. Zaterdagavond 5 Mei zijn we naar *t dorp geweest de Koningin zou over de radio een toespraak houden. Maar het begon weer te regenen en moesten we weer naar huis. Tenslotten kwamen we weer bij de Heuvel terecht waar het dansen was. Ook de Tommys waren precent, het was er ontzettend druk maar we hebben toch nog gedanst met de vrede.                                                                                                                Om 10 uur waren we weer thuis met zere voeten. Door Mevr. werden we nog getracteerd op pudding. Wouter was er ook nog bij. Jan Wilbrink was al na huis gegaan.    

 

Opmerkingen na inzage Annie Peelen-Tonk:

Jan Zweers was de kok op de Huissense veiling

Antoon Zweers was onderwijzer.

 

Zondag 6 Mei.

Zondag 6 Mei. Slecht weer het regende en *n wind van jawelst. Lies en ik gingen naar de vroeg kerk. Moeke naar de late. Toen we thuis kwamen we hadden de jas nog niet uit kwam Bram van de w.c. afvliegen van potver hier en daar dat het niet mooi weer was. Eerst wisten we niet wat er gebeurd was, maar eindelijk begrepen we dat de bokjes liepen in de tuin. Gerard mee aan *t vangen en hij bleef maar aan de gang toen werd het me te machtig en ik er tegen in nou dat was mis het werd een pestdag voor een ieder. Dat was dan zoveel als goeie morgen. Toen Moeke het later hoorden was ze woest niemand mocht er meer in de kamer komen. Liesje ging *s middags naar de Achterhoek naar Hendrik. Want Vliem was weer thuis gekomen met de boodschap dat Hendrik *n oproep had voor Huissen want Papa was te oud en de jongen nog te jong want ze moesten boven de achttien zijn. Dus dat kregen we er ook nog bij. Eerst zou ik met Lies zijn meegegaan maar Papa was te bang voor de fiets. *s middags ging de fam. uitrijden met de Tommykar. Moeke had een koek gebakken ter ere van de trouwdag To Sesink kwam * s middags ook nog even. *s Avonds was het zo stil en ongezellig.                                                                                                                                    

Mevr. Vliem kwam *s avonds ook nog even op bezoek daar ben ik maar met mee gegaan. *s Avonds kwamen Papa en Moeke me ophalen. Bij Wormshoef reden Bram en z*n vrouw ons voorbij maar zeiden niets wat dat voor een rare beweging was nou. Toen we thuis kwamen gingen we meteen maar naar bed. 

Om kwart voor twaalf kwam de fam. pas thuis. *s Morgens om kw.v.vijf stond de burgemeesters met Olde Juninck aan om Bernard die moest  na Huissen van wegen de brandweer daarna waren ze ook al weer verdwenen. Later ben ik nog na Vliem geweest maar tot 11 uur staan wachten nog was er niemand. Moeke kwam ook nog in het dorp met de kan voor de keuken. Later zijn we maar saamtjes na huis vertrokken. Het was thuis nog steeds de stille pantamine niemand zei een woord het leek wel of ze allemaal doofstom waren. Wouter en Willem wisten ook al hoe het was gesteld tussen ons maar na het eten kwam Bram eens met Papa praten en was het al weer gauw bijgelegd. Het bed was de kamer al uit dat had Hoek met Papa *s morgens gedaan dus Lies en ik gingen op de kelderzolder slapen. Toch met al dit gedonder begon je hoe langer hoe meer naar huis te verlangen.

 

Opmerkingen na inzage Annie Peelen-Tonk:

Olde Juninck was politieagent in Huissen.

 

Dinsdag 8 mei 1945.

Liesje was nog niet terug van de Achterhoek, kwam Nelly *s middags van Venendaal uit na Lunteren ze was maar zo door de linies heen gebroken. *s Avonds hadden we zo*n zin om te gaan dansen. Zaterdags te voren waren we ook nog geweest, nu had Nellie er zo*n zin in en wij op weg. Later kwamen de jongens ons vragen of we met de ponny mee gingen rijden. We lieten ons al gauw om praten en de wagen op, en daar ging het heen. Wouter Willem en ik. Op de Edeseweg kwamen we langs zo*n stel tommie*s op de piano stond buiten en het ging te keer. We moesten van de wagen af om wat sigaretten te kopen. Al dra hadden we n glas bier sigaretten dan weer wijn en zo schonken  ons maar in, tenslotte kochten we nog wat sigaretten 50 stuks voor1 gulden en toen maar weer verder. Maar toen we dan eigenlijk op de plaats van benzine halen waren moesten we er weer af. Jan Wilbrink die moest het woord doen. Later bleek het dan dat het er nog niet was. Nellie en ik kregen een stuk chocola en toen ging het weer op huis aan. Maar het was ondertussen al erg laat geworden en we moesten nodig naar bed.                                                                                              Maar toen kwam het pas al de deuren waren gesloten dus wat nu gedaan maar al gauw hadden we het slaapkamer raam ontdekt. Ik Nel opgebeurd en toen we zo ver was kon ik niet meer beuren van het lachen en daar hing ze. Eindelijk was ze dan binnen en Papa had niets gehoord. Daags daarna wist Moeke al gauw wat we uitgespookt hadden. Nellie bleef nog de volgende dag en  *s avonds moesten we weer op benzine uit. Toen we er weer waren hadden ze de benzine al klaar liggen. Nellie en ik hielden die lui even aan de praat en toen de zaak opgeladen was kregen we nog een stuk chocolade. En daarna ging het weer huiswaarts. Het was al weer knap laat geworden maar we waren om half tien pas thuis weg gegaan en zo iets moest laat gebeuren. Het was weer niet zo gezellig als die avond te voren. Toen we *s avonds thuis waren en al de wederwaardigheden nog een aan *t bepraten waren hoorden we ineens een geweldig gelach later bleek het dat Lies dat was ze had ineens alles afgeluisterd maar er was gelukkig niets geen kwaads bij.

 

Donderdag was het Hemelvaartsdag *s middags hadden de jongens de ponny weer voor de wagen gespannen het was weer snik heet maar ze wilden ons drietjes mee naar Venendaal hebben. Mies was ook net in Lunteren dus Moeke had gezelschap. We hadden wat biskwie meegenomen eerst gingen we naar Ede daar moest Nellie de hoed ophalen van Riet Lentjes. En toen maar weer verder. De jongens hadden ook nog een fles snaps mee genomen en voor ons wijn en dat ging maar om de beurt uit hetzelfde glaasje. In Venendaal was het een en al bekenden en mooi versierd het was een en al vlagjes. Bij tante Pit hadden ze net het 25 jarig huwelijksfeest. Bij oom Koos zijn we ook nog aan geweest het was al kw v 10 toen we nog in Veenendaal waren dus het werd hoogtijd dat we weer huiswaarts gingen. Onderweg reden nog een paar Tommie*s met ons mee. Ook zijn we nog bij van de Veer aangeweest daar zat nog een Engels kapitein die op Rum tracteerde. Later werden we uitgenodigd om *s maandags te komen dansen dat we natuurlijk dadelijk goed vonden. Het was verdikkie weer laat toen we thuis kwamen. Willem werd op het laatst zo gezellig hij ging aan het zingen en aan *t gek zingen en we moesten wel lachen of we wilde of niet.  Op het laats kreeg het het zo te pakken dat hij achterover van de wagen af viel en mij mee trok, en daar lagen we met ons goeie gedrag eerst dacht ik nou dat ik de hele zaak gebroken had maar dit viel gelukkig nogal mee en al gauw ging het weer voorwaarts. Maar opeens ondekten ik een grote scheur in m*n Zondagse jurk en daar schrok ik werkelijk van maar ja niets aan te doen ik zat er maar mee m*n enigste jurk en nog kapot. Het speet Willem ontzettend maar ja, ik zou een nieuwe van hem krijgen en zo al meer. Bij Wormshoef werden we nog aangehouden door de NBS. We waren veel te laat op straat maar toen ze zagen dat het bekenden waren konden we weer gaan. Wouter bracht ons naar binnen. Maar later kwam Willem Goor aan het raam vragen of ik kwaad was en ons nog eens wel te rusten zeggen. We deden maar gauw de zaak op slot  en wij naar bed. De slaap was natuurlijk best want we waren erg moe.

Opmerkingen na inzage Annie Peelen-Tonk: Riet Lentjes uit Huissen Zand was de vredin van Nelle Tonk. Wim Lentjes was de vriens van de gesneuvelde Antoon Tonk. Oom Koos is Koos Meeuwsen die in Veenendaal was geëvacueerd samen met de fam. Hofstede uit de Bloemstraat.

De volgende dag ging Nellie weer naar Venendaal ze nam m*n jurk mee die zou ze meteen weer in orde maken. Zondags ging Mies terug na Venendaal. Piet Lentjes en Nellie v.Vorselen kwamen ons ook nog even op zoeken, *s Avonds kwam Nellie ook weer want ze wou Maandag gaan dansen. Maandag begonnen we met de schoonmaak. Eerst was de opkamer aan de beurt *s middags kwam Willem zeggen dat het dansen niet door ging, want de tommies hadden onverwacht moeten vertrekken. Dinsdag was de kelder aan de beurt die hadden we gelukkig al gauw klaar. *s Middags hadden de grote was want de kleintjes moeten naar de achterhoek had tante Tilly geschreven.     Moeke was tenminste al druk met wat naaiwerk bezig ze had nog een lapje voor een nieuwe jurk voor Paulien en José. Nellie heeft Moeke ook nog geholpen, *s avonds om 11 uur waren we nog met de was bezig. Woensdag hadden we nog veel in orde te maken. Liesje moest de hele was nog strijken en dat wist wat zo*n rot kachel eerst moest het strijkijzer telkens afgeschuurd worden als het warm was. *s Middags kwam Truus nog een pakje brengen dat Moeke mee zou nemen.

Opmerkingen na inzage Annie Peelen-Tonk: Nellie v.Vorselen uit Huissen getrouwd met Selman.

Tot zover het dagboek van Annie Tonk.

Origineel  overgenomen door H.Hoen-Huissen

30-10-2011

Aanvulling d.d. nov. 2011 van Annie Peelen-Tonk:

Onder de zwervers worden verstaan: Jo v.Bon (v.d. kolenhandel)-Thé Hubers en Jo Hendriksen (Jo Tuf genaamd). Die genoemde personen waren liever bij de fam. Tonk dan bij hun eigen familie.. Ze trokken overal naar toe en kwamen met van alles thuis o.a. kippen,aardappels, en ook vee.

De volgende personen van de fam. Tonk zijn naar Lunteren geëvacueerd: Papa en Moeke (Toon Tonk & Annie Janssen), Mies en Nellie Tonk en Anneliesje Bodewes,die zijn later naar een kennis in Veenendaal vertrokken. Annie, Louis,Lies,Gerard,Karel,Servaas,Pauline,José. Tevens Bernard Bodewes. Henk Hubers is af en toe in Lunteren geweest maar die ging ook naar zijn ouders in Woudenberg.

 

Naar het overzicht