Lancering van de Marigold, als symbool voor burgerleed, een feit.

Militairen hebben met trots de poppy, de klaproos, als symbool. WO II heeft meer dan welke oorlog bevestigd, dat burgers in een kwetsbare positie verkeren. De ongekende hoeveelheden slachtoffers en de immense ellende zijn alom bekend. Uit de vele gesprekken werd duidelijk, dat de tijd rijp was voor een symbool voor burgers.

De kindervaring van Louise Helmich vormde de grondslag voor de verdere ontwikkeling van deze ambitie. Zij wachtte als 5 jarig meisje in 1945 met een gezelschap in het zwaar vernielde Huissen bij Arnhem op de komst van de koningin. Als gevolg van een overvol programma viel juist dat bezoek af, maar dat leidde niet tot verbittering. Louise hierover: “Natuurlijk hadden we graag aan de koningin onze Goudsbloemen overhandigd. Veel belangrijker voor ons was, dat ze had willen komen en dat onze ellende erkend werd. Daar haalden wij als gemeenschap weer moed uit.” Hiermee was de Goudsbloem als symbool voor veerkracht en als symbool voor lijden van burgers geboren.

In 2015 wordt herdacht, dat de Tweede Wereldoorlog 70 jaar geleden ten einde kwam. Binnen dat relaas paste, dat juist nu, de Goudsbloem, het toekomstige gezelschap van de klaproos zou zijn.

Achter de schermen werd gewerkt aan een symposium, dat op 13 februari plaats vond. In samenwerking met de Universiteit Wageningen, het V-fonds en het Nationaal Comité Capitulaties 1945(Wageningen45) werd een wetenschappelijke discussie gevoerd rond het thema “Je zult maar burger zijn in oorlogstijd”.

Symposium burgerslachtoffers

De Tweede Wereldoorlog wordt als het keerpunt in de geschiedenis gezien waar meer burgers dan militairen om komen. Dezer dagen staan dagelijks meldingen van burgerslachtoffers in conflicten als Irak, Syrië en Nigeria in de media. Daarom organiseerde het Nationaal Comité Herdenking Capitulaties 1945 (Wageningen45) op vrijdag 13 februari in samenwerking met Wageningen Universiteit (Wageningen UR), een symposium met de titel “Je zult maar burger zijn in oorlogstijd”.

In de tijd van de Slag om Waterloo kwamen veel soldaten om en soms een verdwaalde herder. De overige burgerslachtoffers vielen voornamelijk tijdens plunderingen na een veldslag. Sindsdien heeft er een verschuiving plaatsgevonden tussen de slachtoffers, die in een conflict vallen en wordt de burgerbevolking als (al dan niet legitiem) doelwit beschouwd en bewust aangevallen. Terreur, technologische ontwikkeling, targeted killing, genocide, doelgericht verminken en vermoorden van kinderen en verkrachten van vrouwen als tactiek zijn nu vaak voorkomende oorlogstrategieën en het lijkt of ze steeds barbaarser worden.

Weinig perspectief

Het leven als burger biedt tijdens een oorlog weinig perspectief. Jonge en volwassen mannen worden gedwongen een keus te maken tussen het ondergaan van de levensgevaarlijke situatie, zich aan te sluiten bij een strijdende partij of met het gezin te vluchten. De keuze van vrouwen, kinderen en ouderen is vaak nog beperkter. Als slachtoffer en ontheemde is men overgeleverd aan de vaak overbelaste hulporganisaties en zijn het voedseltekorten, epidemieën en de voortdurende onveiligheid die het civiele leven onvoorspelbaar, leeg en zinloos maken. Als er überhaupt een einde aan het conflict komt is door de ontwrichting vaak al de bodem gelegd voor toekomstige conflicten.

Het is belangrijk te onderzoeken of en hoe deze trend te doorbreken is. Vanzelfsprekend willen we geen van allen een oorlog aangaan. Maar als we dan toch in een conflict worden getrokken, hoe kunnen we dan onnodige (burger) slachtoffers voorkomen? En hoe kunnen we de ellende voor de burgerbevolking na het einde van het conflict minimaliseren?

Sprekers

Tijdens het symposium zijn Prof. dr. Désirée Verweij en Dr. Regina Grüter dieper in gegaan op het onderwerp burgerslachtoffers. Mw. prof. dr. Verweij is hoogleraar Militaire Ethiek aan de Nederlandse Defensie Academie (NLDA) in Breda en is tevens hoogleraar Normatieve en Beleidsmatige Dilemma’s van Multilaterale Vredesoperaties aan het Centre for International Conflict Analysis and Management (CICAM) van de Radboud Universiteit Nijmegen.

Dr. Regina Grüter is voormalig hoofd van de afdeling Oorlogsnazorg van het Nederlandse Rode Kruis en is sinds 2013 verbonden aan het NIOD. Vanuit de Wageningen Universiteit heeft Dr. Bram Jansen, universitair docent bij de afdeling Sociologie en Antropologie van Ontwikkeling, een reflectie gegeven op de inleidingen.

De heer Ed Dumrese, voorzitter van het Nationaal Comité Herdenking Capitulaties 45(Wageningen45), verzorgde een korte samenvatting en legde de relatie naar de noodzakelijke multidisciplinaire dialoog waarbij de verwerpelijkheid van burgerleed centraal dient te staan. Martien van Hemmen, voorzitter van het Exoduscomité en mede-initiatiefnemer om tot een symbool voor de burger te komen, gaf een actuele beschouwing, ingegeven door herinneringen en ervaringen uit het verleden, WO II, maar daarbij noodzakelijk te verbinden met de actualiteit. Zodat herdenken aansluit bij de huidige leefsituatie en daarbij niet grenzen bepalen wie, wat gedenkt.Dat dit juist afhankelijk is van het grensoverschrijdende thema van de burger in oorlogstijd.

Tenslotte werd de Marigold als symbool voor de burgerslachtoffers onthuld. Het initiatief voor het symbool is genomen door Het Exoduscomité. In samenwerking met Wageningen45 is het verder tot stand gekomen. Het moet dienen om het maatschappelijke debat te stimuleren en tevens slachtoffers en nabestaanden troost en een tastbaar houvast geven. Vicevoorzitter van de Euregio Rijn-Waal, de heer Ulrich Francken en tevens burgemeester van de stad Weeze, heeft de eerste broche in ontvangst genomen en zal als ambassadeur in Duitsland optreden. De heer Jan Terlouw is de eerste ambassadeur in Nederland.

Vervolgens werd het symbool van de Marigold(Goudsbloem), aan het publiek getoond. De aanwezigen waren zeer positief over uitbeelding van de bloem. 

Namens de Euregio kon de heer Ulrich Francken samen met Martien van Hemmen van het Exoduscomité, het symbool onthullen. Er zijn diverse onderscheidingstekens gemaakt zoals een versie voor het revers.

We hopen met dit van oorsprong Betuwse verhaal, dat zo verweven is met Market Garden, extra aandacht te genereren voor burgerleed in gewapende conflicten. Niet alleen van WO II, maar ook ten aanzien van wat er nu in de wereld gebeurt.

 

Februari 2015. De Marigold Memorial gepresenteerd als nieuwe symbool voor burgerslachtoffers door oorlogen en conflicten. Een nieuwsitem van Omroep Gelderland.

Naar het overzicht