Het herinneringspaneel in Gendt (gemeente Lingewaard) heeft een grootte van 90 x 75 cm gevat in een roestvrij stalen geraamte.
Locatie:Het staat langs de kommerdijk afslag steenfabriek.
Onthullingsdatum: 15 april 2016
Ontwerp en layout paneel: Max Bozon
Initiatief: Historische Kring Gente, Oranjestichting Gendt en Max Bozon
Realisatie: Exoduscomité en Historische Kring Gente.
De inspiratie om een herinneringspaneel bij de Kommerdijk in Gendt te realiseren komt voort uit de bijzondere positie die de dijk had in de oorlogsperiode rond begin maart 1945.
Gendt in de oorlog
In mei 1940 werd ons land overrompeld door Duitse troepen. De bezetting ging aan Gendt niet onopgemerkt voorbij. Het geronk van vliegtuigen, de gevechtshandelingen, de razzia's, de Arbeitseinsatz....
In de vuurlinie
Zondag 17 september. Drukke luchtactiviteit vormde de ouverture van de grootste grond- en luchtlandingsoperatie uit de geschiedenis: Market Garden. Ook Gendt ontkwam die dag niet aan oorlogsgeweld; bij een bombardement op de polder kwamen vijf mensen om het leven.
De Geallieerden slaagden er niet in de Arnhemse brug te veroveren en hun opmars strandde in de Over-Betuwe. Voor een deel vormde de Linge de frontlijn. Deze boog bij Haalderen af naar het zuiden, richting de Waal. Gendt bleef tot april 1945 bezet.
Exodus; een verlaten dorp
Aanhoudende beschietingen en bombardementen teisterden Gendt. De dorpelingen zaten dagenlang in schuilkelders. Medio oktober 1944 werd de toestand voor de Gendtenaren onhoudbaar. Op bevel van de Duitse bezetter moest iedereen huis en haard verlaten. De gevaarlijke vlucht ging via het Pannerdens Veer naar onbekend bezet gebied.
In het verlaten Gendt werd in de barre winter door de strijdende partijen gepatrouilleerd. In de nacht van 3 op 4 december probeerde de bezetter via Haalderen en Bemmel door te stoten naar de Waalbrug in het al bevrijde Lent. Bij die aanval sneuvelden meer dan 120 Duitsers, van wie velen verdronken in de Haalderense kolken.
Sleutel tot de bevrijding
In de lente van 1945 maakten de Geallieerden zich op voor Operatie Destroyer: de zuivering van het oostelijke deel van de Over-Betuwe. Aan de vooravond hiervan, op 10 maart, landden vier Geallieerde landingsvaartuigen (ALC’s) in de uiterwaarden achter de Galgendaal. Er volgden gevechten bij de dijken en de huizen waarin Duitse militairen zich verschanst hadden. Het regiment Royal Scots Fusiliers had als hoofdtaak het verzamelen van vijandelijke informatie voor de op handen zijnde bevrijding van bezet Over-Betuwe.
Zuivering van de Over-Betuwe
Operatie Destroyer barstte los vanaf de ochtend van 2 april. De Geallieerden veroverden daarop eerst Gendt, daarna ook Doornenburg, Angeren, Huissen, Malburgen en Elden.
Terugkeer
Pas vanaf juni 1945 keerden de evacuees weer terug naar hun zwaar vernielde en vaak onbewoonbaar geworden huizen. Ook de kerken waren in een puinhoop veranderd. Tijd voor emotionele verwerking was er (nog) niet. Gelukkig was de veerkracht van de burgers niet gebroken. De mensen staken de handen uit de mouwen en gingen hard aan het werk. Ze hadden weer perspectief.