•• OPDAT WIJ NIET VERGETEN. ••

contact

Waal in de frontlinie 1944 - '45

"Waal in de Frontlinie 1944 - '45", WOII herinneringspaneel

Locatie: Stadswaard nabij de Vlietberg, wandelpad Ooijpoort naast de zijgeul vd Waal in de Ooijpolder, gemeente Nijmegen

Onthulling: 7 december 2017

Ontwerp en vormgeving: Max Bozon

Teksten: Martien van Hemmen en Niels de Laat

Historische verantwoording: Ferdinand van Hemmen

Realisatie: Exodus comité en Waalweelde

Waal in de frontlinie 1944 - '45

 

Hoofdtekst paneel "Waal in de frontlinie 1944-’45"

Waalbruggen onder vuur

Vanaf dit punt zijn de drie Nijmeegse bruggen te zien. Vooraan ligt de Waalbrug. Dan volgt de spoorbrug en daarachter de Oversteek, Nijmegens nieuwste verkeersbrug. Alle drie hebben ze een link met de Tweede Wereldoorlog.De Waalverkeersbrug en de spoorbrug behoren in 1944 tot de doelen van Operatie Market Garden. Op 17 september moeten bij Groesbeek gedropte Amerikaanse parachutisten deze rivierovergangen bij verrassing veroveren. Dagenlang wordt er hard gevochten om de directe omgeving van de bruggen.Met steun van intussen in Nijmegen aangekomen geallieerde grondtroepen wordt op woensdag 20 september een nieuwe poging gedaan om de bruggen te veroveren. Even stroomafwaarts van de bruggen peddelen Amerikaanse parachutisten in canvasbootjes de Waal over, terwijl Britse tanks dekkingsvuur afgeven. De kwetsbare parachutisten lijden met de overtocht zware verliezen. Maar de oversteek slaagt waarop de geallieerden de bruggen van twee kanten kunnen aanvallen. Op woensdagavond zijn ze veroverd. Nijmegen is bevrijd!

Bruggen mikpunt van Duitse aanslagen

Enkele dagen later strandt Operatie Market Garden in de Betuwe. De Duitsers nemen nu het initiatief in handen en lanceren aanvallen om de Waalbruggen te vernietigen. Ze willen de positie van de geallieerde troepen in de Betuwe onhoudbaar maken. Van eind september 1944 tot april 1945 doen de Duitsers duizend-en-een pogingen om de bruggen onbruikbaar te maken. Vanaf het begin maken ze hierbij gebruik van hun kanonnen. Maar zelfs de zwaarste granaten kunnen de bruggen slechts licht beschadigen. Bijna dagelijks proberen Duitse vliegtuigen de Waalovergangen met bommen te vernietigen. De bruggen krijgen voltreffers, maar de schade kan steeds snel worden hersteld. Door het sterke geallieerde afweervuur komen de Duitse piloten vaak niet eens toe aan het bestoken van hun doel. Ze laten hun dodelijke lading dan maar boven de stad vallen. De dagelijks inslaande bommen en granaten richten in Nijmegen veel schade aan; er zijn honderden doden en gewonden te betreuren. De Nijmegenaren noemen deze periode ‘de bommen en granatentijd’. Velen van hen leven in de kelders onder hun huizen.

Brutale aanvallen via de rivier

De Duitsers maken bij hun pogingen om de Waalovergangen te vernielen ook gebruik van de rivier. In de nacht van 28 op 29 september 1944 openen kikvorsmannen de aanval. Met een mijn lukt het hen om een boog van de spoorbrug op te blazen. Later in de herfst laten de Duitsers tientallen mijnen de Waal afdrijven, hopend op een gelukstreffer. Maar de verdediging is paraat en de meeste explosieven halen de bruggen niet eens. Al wordt het wegdek van de verkeersbrug wel beschadigd. Tenslotte gaan de Duitsers zelfs over tot inzet van eenmansduikboten, zogeheten ‘Bibers’ (Bevers). In de nacht van 12 op 13 januari 1945 zetten tientallen duikbootjes vanuit Emmerich de aanval in. De ‘Bibers’ vuren vanaf grote afstand torpedo’s af op de pijlers van de bruggen. Maar de torpedo’s ontploffen in de versperringnetten die de geallieerden in de Waal hebben gespannen. De volgende nacht komt een aantal duikbootjes zelfs vast te zitten in een net. Ze worden ontdekt maar de bemanningen kunnen nipt ontkomen. Als door een wonder blijven de Nijmeegse Waalbruggen overeind. Aan de granaatbeschietingen komt definitief een eind in april 1945, als de laatste Duitsers uit de omgeving zijn verjaagd.  

Ooijpolder en Duffelt blank gezet

In de winter van 1944-‘45 hebben bijna de hele Ooijpolder en Duffelt blank gestaan. De Duitsers vrezen dat de geallieerden via de Ooij het Rijnland binnenvallen. Ze blazen daarom de dijken nabij Erlecom en de Thornsche Molen op. Dorpen als Ooij en Persingen komen onder water te staan. Gelukkig zijn de meeste bewoners al in de herfst geëvacueerd. Ondanks de overstroming gaat de strijd door. De partijen maken voor verkenningen en overvallen gebruik van boten en amfibische voertuigen. Hoger gelegen gebieden proberen ze op elkaar te veroveren. Eind december wordt het winters weer. De Ooijpolder verandert in een landschap van sneeuw en ijs. Maar in februari stijgt het rivierwater weer en inundeert de Ooijpolder opnieuw. Desondanks weten de geallieerden het gebied die maand te veroveren (een onderdeel van operatie Veritable). 

 

Naar het overzicht